Gënjeshtra është një deklaratë që kundërshtohet nga përvoja, vëzhgimi ose arsyeja e shëndoshë, që ofrohet nga gënjeshtari në mënyrë të paramenduar ose spontane nga shtrembërimi i plotë ose i pjesshëm i fakteve dhe i së vërtetës, ose nga argumentimi selektiv, por në dukje domethënës i fakteve. Faktet konkrete dëshmojnë se gënjeshtra është një nga mëkatet e gjuhës, e cila konsiston në një shtrembërim të qëllimshëm të së vërtetës zakonisht me qëllim të mashtrimit të dikujt. Çka është gënjeshtra?
Gënjeshtra është një mëkat që vjen në shumë forma: gënjeshtra e thjeshtë, gënjeshtra e përbërë, gënjeshtrra si mashtrim, si shtirje, si dinakëri, lajka e gënjeshtrës, etj. Gënjeshtra shpeshherë u shoqëron mëkatet e tjera (ngrysësia e ushqimit dhe pijes, dembelizmi, pakujdesia, vjedhja, padrejtësia, magjia, etj.). Dëshmia e rreme është një nga format e veçanta të gënjeshtrës. Ata që e duan gënjeshtrën nuk do ta trashëgojnë kurrë mbretërinë e Perëndisë. Mjetet për të luftuar kundër këtij mëkati janë: leximi i Shkrimeve të Shenjta, shkuarja rregullisht në kishë, ndihmesa e të sëmurëve dhe të varfërve.
Gjithmonë i talentuar dhe i frymëzuar, Nicolae Bălașa është shkrimtari rumun shkruan për shqetësimin e brendshëm që pushton të gjithë qenien njerëzore: "Ne duam qartësi dhe qartësi, si në vepra ashtu edhe në të folur." Identiteti artistik i autorit është këndvështrimi i tij si artist. Ka gjëra të tilla si paleta juaj e ngjyrave, simbolet, linjat ose subjektet që ju afroheni vazhdimisht. Të gjitha këto pasqyrojnë perspektivën unike, përvojën e jetës dhe vlerat njerëzore. Është një pasqyrim i asaj që ka rëndësi për mua, për ju, për atë, për atë, për ne, për ju, për ata dhe për ata. Stili i zotit Bălașa është aspekti artistik dhe stilistik që na përcjell vepra e tij ("Për gënjeshtrat dhe mosekzistencën në një botë që lëviz"). Stili i mbretërimit të tij pasqyrohet në një kujdes të saktë që pasqyrohet në punën e tij.
Duke e deshifruar këtë ese, kuptojmë se është shumë lehtë të dallosh nëse vepra shkon drejt realizmit apo në drejtim të zonës abstrakte. Gjithashtu është e mundur të vëzhgohen elemente që përsëriten në veprat e mëparshme. Për çka është fjala? “Për të kuptuar, do të doja të hyja në botën e atyre mesazheve të pëshpëritura, në nivelin e shkrimit kuneiform, në mënyrë që, një ide më vonë, ta imagjinoj dhe ta përjetoj një botë tjetër, që i ka paraprirë kësaj. Kushdo që preferon të jetojë në tokën amtare. Toka amtare është më e çmuar se ari në tokë të huaj. Por çfarë të bëjmë me gënjeshtrën? “Ne bëhemi “specialistët” në gënjeshtrat e ditës, në ato herë pas here, në gënjeshtrat e gudulisura mirë, në ato që thuhen në udhëkryq, çdo katër vjet, dhe nga këtu nuk ka. ndryshe, specialistët e gënjeshtrave të jetës”.
Artistët e botës janë apostuj të paqes. Ka gjëra që mund të ndryshojnë universin. Nicolae Bălaşa kontribuon me talentin e tij, me punën e tij, në kultivimin e së bukurës që synon t'i japë një shtysë fillimeve më fisnike të shpirtit njerëzor. Mbretërimi i tij do të zbulojë rrugën drejt harmonisë, lumturisë dhe paqes. Autori po ikën nga lufta dhe gënjeshtrat. Ka gjëra që nuk ndryshojnë, gjëra që nuk mund të ndryshojnë. Ideja e gënjeshtrës është një nga këto: "Ti manipulon, në rumanisht, gënjen si grabitës në autostradë, sepse gënjeshtra është në fund të fundit grabitje dhe kërkon që të respektohet grada dhe dinjiteti juaj".
Dinjiteti nuk bie nga qielli. Ai nuk mund të blihet dhe as të shpiket. Dinjiteti është shpërblim i rezervuar për ata që punojnë me ndërgjegje. Në jetën e përditshme na takon shpesh të dëgjojmë të flitet për njerëz me dinjitet, të dinjitetshëm, dinjitarë etj. dhe po kaq shpesh për individë pa dinjitet. Dinjiteti është një tërësi vlerash morale tek njeriu dhe, në mënyrë të veçantë, vetëdija që ka individi për këto vlera, vetëdije që manifestohet në sjelljet dhe qëndrimet e njeriut ndaj të vërtetës, të drejtës dhe të moralshmes. Në historinë e njerëzimit ka pasur prirje për ta matur dinjitetin e individit në raport me pasurinë apo pozitën e tij në shoqëri, por koha ka provuar se dinjiteti është një pasuri morale individuale që nuk varet nga dy kategoritë e mësipërme.
Ashtu si karakteri dhe personaliteti që i hedhin rrënjët tek njeriu qysh në moshë të re, edhe dinjiteti si formë e shfaqjes së tyre fillon të manifestohet mjaft herët dhe e shoqëron njeriun gjatë gjithë jetës. Përgjithësisht dinjiteti i individit përcaktohet nga sjelljet dhe qëndrimet që mban ai kundrejt individëve të tjerë, familjes dhe shoqërisë në tërësi, dhe nga shkalla e përputhjes së këtyre sjelljeve e qëndrimeve me kodin moral të shoqërisë. Në vendin tonë dhe në botën e jashtme, kemi parë dhe mund të gjejmë me mijëra individë “të famshëm”, të pasur apo politikisht të pushtetshëm të cilët sillen e veprojnë pa kurrfarë dinjiteti.
Dinjiteti tregon vlerën, nderin, meritat morale, shkallën e vlerësimit si dhe gradën e arritur nga një person brenda shoqërisë. Në mësimin e krishterë, dinjiteti njerëzor është një dhuratë hyjnore, e cila pavarësisht nga kushtet në të cilat jeton individi, merr si shembull imazhin e Zotit. Nicolae Bălaşă shprehet qartë dhe troç: "I vetmi model i denjë për t'u ndjekur është njeriu i krishterë, njeriu sipas modelit të Shpëtimtarit, që solli dashuri mes njerëzve, jo armiqësi, jo zemërim, jo grabitje në autostradë, jo luftëra. Shpëtimtari që nuk e mori Zotin në shkretëtirë, domethënë, nuk gënjeu një botë dhe më pas, rrëshqitje...”.
BIBIBLIOGRAFIA E AUTORIT
Shkrimtari Nicolae Bălașa është romansier, dramaturg dhe publicist i shquar rumun. U lind më 4 Mars 1956 në Bulzeshti të Oltenisë. Absolvoi Fakultetin e Pajisjeve Teknologjike në Bukuresht (1980). Provimin e licencës e ka marrë me notën 10-të. Në Universitetin e Krajovës kreu Fakultetin e Historisë (Filozofi-Sociologji), promovimi (2000). Në vitin 2004 u doktorua në Universitetin Perëndimor të Timishoarës (Fakulteti i Shkencave Politike - Filozofia dhe Shkencat e Komunikimit. Teza e doktoratës: "Komunikimi dhe mirëkuptimi". Gjatë viteve 2005-2009, ka ushtruar profesionin e profesorit në Universitetin e Krajovës, ku ka ligjëruar për "Komunikim shoqëror". Ndërmjet viteve 2008-2013, dha kursin e komunikimit në fushën mjeksore, në Shkollën Postliceale të Farmacisë dhe Infermierëve (Krajovë).
Vepra të botuara: "Mallkime", roman, 1995; "Mbi ujin e Sëmbetës”, roman, 1998; "Organizimi dhe funksionimi i mediave në Olteni", 2000; “Komunikimi dhe funksionimi i mirëkuptimit njerëzor” (studim i botuar në revistën “Lamura”); "Në fillim ishte fjala" (antologjia e Shoqatës së Shkrimtarëve të Oltenisë), 2001; "Mbi ujin e Sëmbetës", (botimi i 2-të); "Teksti dhe ligjerata" (studim), 2005; "Komunikimi dhe mirëkuptimi", 2005; “Medallion letrar - Struktura e përhershme e kulturës dhe edukatës” “Ura e thyer dhe rënia në askund”, roman, 2006; "Llojet e të folurit" (studim), 2007; "Hajmalitë e Aleksandrës”, roman, 2008; "Doganat e apokalipsës”, roman, 2009; "Aquarium me shirita", roman, 2010; "Jeta si iluzion dhe momenti si destin”, roman, 2011; "Vlerësim dhe përbuzje", dramë, 2011; "Nën shenjën e pyetjes", ese, 2012; "Sarra", roman, 2012; "Lotë dhe Para", roman-ese, 2013; “Lëmoshtar në ferrin e portës së parajsës", roman-foileton, 2017; Përtej normalitetit”, roman, 2023.
Librat e tij janë botuar në Krajovë dhe Tërgu Zhiu. Disa nga to janë ribotuar. Autori është laureat i një numri të konsideruar Diplomash dhe Mirënjohjesh, anëtar i Shoqatës së Gazetarëve Profesionistë të Rumanisë. Ka botuar mbi 400 artikuj në revistat pretigjioze të Rumanisë. Moldavisë, Zvicrës, Gjermanisë, Zelandës së Re, Kalifornisë dhe Kanadasë. Ka refuzuar postin e Ministrit të Kulturës dhe nuk merr pjesë në asnjë parti politike. Për veprat e tij kanë shkruar recensione kritikë të shquar letrarë. Disa nga romanet e tij janë përkthyer dhe botuar edhe në gjuhën shqipe.
