Të mërkurën, më 29 korrik, Emisioni qendror i lajmeve i Radio Suisse Romande ka zhvilluar një Intervistë me Dick Marty-n, ish senator zviceran, autor i raportit në bazë të cilit janë duke u zhvilluar hetimet për krime të luftës të kryera nga shqiptarët në Kosovë. Marty flet për atë se raporti i prokurorit Ëilliamson ka vërtetuar akuzat e bëra nga ai dhe se bashkësia ndërkombëtare, sipas tij, është vonuar me qëllim dhe ka injoruar zbardhjen e këtyre akuzave. Marty në intervistë flet po ashtu se ka qenë kundër "shpalljes së ngutshme" të pavarësisë së Kosovës ndërsa ndërhyrjen e forcave të NATO-s në Kosovë në vitin 1999 e quan në kundërshtim me të drejtën ndërkombëtare. Duke folur për aktualitetin politik kosovar, Dick Marty thotë se i vjen keq që për postin e kryeministrit sërish duhet zgjedhur në mes të Thaçit dhe Haradinajt
RSD: Ish përgjegjësit e UÇK-sëkanë kryer krime kundër njerëzimit, këto ishin konkluzat e komisionit hetues të themeluar nga Komisioni Evropian, pas disa akuzave për trafikim të organeve gjatë luftës në 1999. Hetuesit amerikane thonë se kanë prova për këtë krim por edhe për një spastrim etnik organizuar kundër minoritetit serb, dhe kështu konfirmohen pikat kryesore të raportit Marty.
Marty: Po, absolutisht, krime lufte, krime kundër njerëzimit, akuzat e prokurorit Ëilliamson janë të rënda dhe përbëjnë dy lloje të akuzave. Njëra, më e rënda, është që anëtarët të UÇK-së, të cilët mbronin shumicën myslimane kundër minoritetit ortodoks, dyshohet të kenë vrarë për t’ua nxjerrë organet dhe për t’i shitur. Ëilliamson konfirmon që ka prova që e dëshmojnë këtë, edhe pse i injoron përmasat. Akuza tjetër ka të bëjë me spastrimin etnik kundër minoritetit serb dhe rom, por edhe kundër opozitës shqiptare, sipas një plani të organizuar, nga disa persona të cilët janë në krye të Kosovës sot.
Po, sot kanë pozitë përgjegjëse në Kosovë, vet Kryeministri Thaçi ka qenë udhëheqës i UÇK-së, dhe është akuzuar nga raporti Marty. Prokurori ka refuzuar të jep emra nga raporti i tij i cili mbahet shume konfidencial. Keta persona do të përgjigjen para një gjykate ndërkombëtare të themeluar për këtë cështje në 2vitin 015, duke pasur parasysh që Gjykata e Hagës për ish-Jugosllavi ka pasur kufizim kohor. Këto të gjitha, na e përkujtojnë punën e Carla Del Ponte, e cila është ankuar shpeshherë për pamundësinë për të marr ëinformata nga shtetet të cilat kanë bashkëpunuar me UÇK-në, si SHBA, Mbretërinë e Bashkuar, të cilët, ashtu sikurse edhe BE-ja kanë qenë dhe janë edhe sot partnerë kryesorë me këta përfaqësues të UÇK-së.
RSD: Dick Marty, ju keni qenë autor i një raporti, para disa viteve, a mund të themi sot që koha po tregon që keni qenë në të drejtën e juaj?
Marty: Me keqardhje, po. Por më vjen keq që nuk ka pasur reagim më herët. Bashkësia ndërkombëtare ka dështuar, është dashur të veprojë më herët. Dua të çmoj punën e Ëilliamson, i cili përgatiti një raport që vë në pozitë shumë të keqe administratën amerikane. Mos të harrojmë që në kohën e sulmeve ajrore, të cilat ishin në kundërshtim me të drejtën ndërkombëtare, amerikanëve, të cilët refuzonin të ndërhyjnë me forca tokësore, iu është dashur një partner, dhe janë mbështetur në Thaçin. Por qysh atëherë, administrata amerikane ka pasur informata serioze rreth personalitetit të Thaçit. Albright, nuk ka dashur të dëgjoj ëasgjë, duke thënë që e kaluarja është e kaluar, ne duhet të shikojmë përpara. Kjo gjenerate e UÇK-së ka pasur mbështetjen e plotë të bashkësisë ndërkombëtare, edhe pse e kanë ditur që nuk janë persona bash të pafajshëm.
RSD: Në krahasim me raportin e juaj, cili është dallimi? Këtu flitet për diku 10 raste, e jo një organizim sistematik sicçe keni përshkruar?
Marty: Duhet te lexohet raporti im! Nuk e kam futur në asnjë rast trafikimin e organeve në rend të parë. Në raportin tim flas për një grusht rastesh ku kemi dëshmi për trafikim organesh. Por çka është me rëndësi, ajo çka mediat nuk e kanë theksuar, është që ka pasur qindra vrasje, persona të torturuar, të burgosur në kushte shumë të tmerrshme dhe të torturuar por edhe të vrarë, kjo është esenciale. Per atë, Ëilliamson përmend sot krime kundër njerëzimit, që është akuza më e rëndë që ka mundur të prononcohet.
RSD: Sot pyetja është, çfarë lloj gjykimi, para cilës gjykatë, gjithcka duhet të themelohet?
Marty: Fakti që është emëruar një prokuror i jashtëzakonshëm pas raportit tim, tregon qe nëse nuk kisha publikuar raport, asgjë nuk kishte ndodhur. Nuk ishin përmend këto raste. Dua të theksoj punën e madhe që ka bërë Ëilliamson, por është absurde të emërohet një prokuror, para se të themelohet Gjykata? Shqetësimi im aktual është që nuk po e kuptoj pse nuk ka sot një pasardhës të Ëilliamson?
RSD: Sipas jush, kjo vonesë e këtyre akuza ka të bëj me një realpolitikë të zhvilluar nga fuqitë e mëdha`?
Marty: Nëse bashkësia kishte dashur të gjej dëshmi, do t‘ia kishte arritur qëllimin. E ritheksoj që kam qenë vetëm, me një bashkëpunëtor 30 vjecar. Dhe kemi gjetur fakte për raportin tim. Ëilliamson ka pasur një forcë dhe mbështetje tjetër, ishte i rrethuar me 40 persona, dhe pas 3 vite pune ka sjellur rezultate të ngjajshme. Kjo do të thotë që bashkësia ndërkombëtare ka mundur të kryej këtë punë më herët. Ajo çka dua për Kosovën, një vend i cili ka vuajtur, është që në krye të kësaj popullate të jenë njerëz me dua të pastra, e jo siç është tani.
RSD: Sot, cça dëshironi t’i thoni kolegëve të parlamentit Zvicerane dhe institucioneve zvicerane të cilët nuk ju kanë përkrahur në kohën e publikimit të raportit?
Marty: Asgjeë shpresoj që ata dinë t’i lexexojnë raportet, dhe t‘i interpretojnë. Është e vërtetë që isha vetëm. Por bindjet e mia më kanë dhënë forcën. Kishim dëshmi, dëshmi të personave të persekutuar, por edhe të personave të cilët kanë marr pjesë në këto krime. Por këta personi kanë frigë kur po shohin që shumë dëshmitarë, edhe deshmitar pranë Gjykatës së Hagës, vrarë, janë zhdukur viktimë të aksidenteve të ndryshme. Është për keqardhje që Zvicra ka refuzuar të investohet në hulumtimin e të së vërtetës.
RSD: Lidhur me Kosovën, Zvicra ka ndërmarrë hapa të shpejtë për njohjen, Micheline Calmy Rey e ka marrë këtë si angazhim personal, a ka mundur që kjo të luaj rol për gjendjen e tanishme?
Marty: Jam akuzuar që jam kundër pavarësisë së Kosovës. Unë vetëm kam thënë që është shpallje e ngutshme. Nuk mundet të shpallet i pavarur një vend i cili nuk ka administratë, por edhe më keq nuk ka shoqëri civile. Kjo është dashur të përgaditet më me shume seriozitet. Sikur sot, është për keqardhje që Kryeministri duhet të zgjidhet në mes të Thaçit dhe Haradinaj. Ky i fundit është paraqitur dy herë para gjykatës së Hagës. Është e vërtetë që është liruar, por është liruar pasi që më nuk kishte asnjë dëshmitar. Është shumë keq që bashkësia ndërkombëtare nuk ka bërë asgjë që të ketë në kryë të këtij vendi persona me duar të pastra, dhë në këtë drejtim, nuk i kemi ndihmuar njerëzve të cilët jetojnë në këtë vend.
