“Athina e kupton se nuk është e kujdesshme të vihet në dyshim pavarësia e sistemit të drejtësisë shqiptare, ndaj retorika ka ndryshuar paksa: Le ta lëmë mënjanë çështjen e lirimit nga burgu: vetëm lejo Belerin të bëjë betimin, që mund të bëhet edhe nga burgu. Ky është mesazhi i sotëm i qeverisë greke, burimet e së cilës theksojnë se krimi i dyshuar nuk e pengon betimin e Belerit. Ministri i Jashtëm George Gerapetritis i ka kërkuar vazhdimisht homologes së tij shqiptare, Olta Xhaçka, që thjesht të lejojë Belerin të bëjë betim. Por duket se nëse kjo do të ndodhte, do të hidhte në erë planin Rama”.
Kështu shkruan media greke Kathimerini në një shkrim për çështjen Beleri dhe për tensionet mes Tiranës e Athinës, teksa flet për prapaskena dhe lojëra nga ana e Shqipërisë. Një tjetër çështje që shtron është dhe ajo e rivalitetit Rama-Berisha, ku Beleri mund të shihet si viktima e betejës.
“Rama dhe Berisha janë armiq të betuar, që do të thotë se Himara është kthyer në një tjetër fushë beteje për rivalitetin e tyre – me Belerin që bëhet viktimë. Ekspertët e Ballkanit thonë se Rama mund të përballojë të luajë një lojë të vështirë me Athinën, sepse Berisha është “i padëshirueshëm” në Uashington”, shkruan Kathimerini.
Athina është e shqetësuar se Fredi Beleri, greku etnik që u zgjodh kryetar i Bashkisë së Himarës në Jugun e Shqipërisë në zgjedhjet bashkiake të 14 majit (por nuk është lejuar të betohet pasi u arrestua për gjoja blerje votash dy ditë para tyre), mund të humbasë detyrën si pasojë e marifeteve të qeverisë së Edi Ramës në tre muajt e fundit.
Kryeministri shqiptar thuhet se i ofroi Greqisë garanci në prapaskenë menjëherë pas zgjedhjeve të dyta greke në fund të qershorit se “çështja e Belerit do të zgjidhet”. Sot kuptohet se ai mund të ketë bërë blof për të blerë kohë që të skadojnë tre muajt e paraburgimit dhe procesi të kalojë në fazën tjetër, që është përjashtimi automatik i Belerit si kryebashkiak. Sipas kodit bashkiak shqiptar, një kryetar bashkie është i detyruar të ketë një adresë banimi brenda kufijve të bashkisë së tij. Adresa aktuale e Belerit është ajo e burgut të Vlorës ku ai mbahet, siç ligji e parashikon për çdo të burgosur pas tre muajve të paraburgimit.
“Teknikisht, tre muajt skadojnë të dielën, 20 gusht”, tha një burim ligjor. Si pasojë, Ministria e Brendshme e Shqipërisë mund të pretendojë që nga e hëna se Beleri nuk mund të bëjë betimin pasi nuk jeton brenda kufijve të bashkisë së tij dhe mund të shkarkohet automatikisht nga detyra.
Tubimi i protestës
Qëndrimi ngurtësues i Athinës u shfaq javën e kaluar me demonstratën në favor të Belerit, në të cilën morën pjesë kryebashkiakët e Athinës Kostas Bakojanis dhe Selanikut Konstantinos Zervas, në konsultim me kryeministrinë dhe Ministrinë e Jashtme.
Lëvizja kishte për qëllim t’i dërgonte Ramës mesazhin se Greqia nuk do të pranojë skema të tilla pa ngritur pikëpyetje për cilësinë e demokracisë në Shqipëri.
“Demokracia nuk mund të burgoset”, tha Bakojanis në mitingun në qendër të Himarës, duke nënkuptuar se Greqia do të denoncojë Shqipërinë në institucionet evropiane dhe do të ndikojë negativisht në raportin e ardhshëm për Ballkanin, që pritet në tetor.
Nënkryetari i Komisionit Evropian për Mbrojtjen e Mënyrës Evropiane të Jetesës, Margaritis Schinas, i cili mori pjesë në demonstratë përmes një video-mesazhi të regjistruar paraprakisht, tha se “kjo çështje nuk mund dhe nuk duhet të bëhet barrierë, mur për vendin dhe popullin shqiptar dhe aspiratat evropiane.”
Mesazhi është marrë nga Tirana, por nuk është e sigurt që Rama do të ndryshojë qëndrim. Çfarë është ajo që mban obsesionin e kryeministrit shqiptar? Pse është gati të rrezikojë përmirësimin e fundit të marrëdhënieve greko-shqiptare?
Në Athinë, çështja po trajtohet nga ministrat e shtetit Makis Voridis dhe Stavros Papastavrou. Veçanërisht Voridis ka studiuar në thellësi historinë e tensioneve etnike mes dy komuniteteve, ndërsa ka folur edhe me avokatët që mbrojnë Belerin. Kryebashkiaku i zgjedhur (dhe ish-presidenti i organizatës etnike greke Omonoia) po mbahet në bazë të një aktakuze në dukje të dobët dhe të pabazuar, thonë ata.
Mësohet se ndihmësi i tij, Pantelis Kokavesis, i cili po ashtu u arrestua në të njëjtën ditë, ka tentuar para zgjedhjeve të blejë mbështetjen e 14 votuesve për 50 euro secili. Nuk ka asnjë provë, vetëm pretendohet se transaksioni ka ndodhur në tualetin e lokalit.
“Në krahasim me ju, edhe [presidenti turk Rexhep Tajip] Erdogan është kampion i demokracisë”, deklaroi së fundmi Beleri nga burgu duke iu drejtuar Ramës.
Athina e kupton se nuk është e kujdesshme të vihet në dyshim pavarësia e sistemit të drejtësisë shqiptare, ndaj retorika ka ndryshuar paksa: Le ta lëmë mënjanë çështjen e lirimit nga burgu: vetëm lejo Belerin të bëjë betimin, që mund të bëhet edhe nga burgu. Ky është mesazhi i sotëm i qeverisë greke, burimet e së cilës theksojnë se krimi i dyshuar nuk e pengon betimin e Belerit.
Ministri i Jashtëm George Gerapetritis i ka kërkuar vazhdimisht homologes së tij shqiptare, Olta Xhaçka, që thjesht të lejojë Belerin të bëjë betimin. Por duket se nëse kjo do të ndodhte, do të hidhte në erë planin Rama.
Prona etnike greke
Kryeministri shqiptar akuzohet se ka mbështetur (moralisht) biznesmenët shqiptarë që iu kanë vënë syrin titujve të pronësisë së grekëve të cilët nuk janë rregulluar kurrë siç duhet pas rënies së regjimit komunist. Komunitetit vendas i janë caktuar vetëm tituj për kultivim, të cilët blihen me qindarka nga interesa të mëdha.
Titujt mund të “konvertohen” në tituj pronësie dhe të drejta operimi në brezin bregdetar të Himarës, proces që rregullohet me vendime të bashkisë. Bazuar në këtë interpretim, zgjedhja e Belerit kërcënon planet e establishmentit shqiptar.
Edhe politikani etnik-grek Beleri nuk pëlqehet shumë nga shqiptarët. Ai thuhet se ka pasur të paktën disa kontakte si 20-vjeçar me organizatën paraushtarake Fronti Çlirimtar i Vorio Epirit (MAVI). Megjithatë, ajo që e bën atë të padëshiruar në Tiranë nuk është “e kaluara e tij hiper-patriotike”, është paraja e ftohtë. Por ka më shumë.
Beleri u zgjodh me mbështetjen e partisë së ish-kryeministrit Sali Berisha (duke i dhënë fund një rivaliteti të gjatë mes tyre). Rama dhe Berisha janë armiq të betuar, që do të thotë se Himara është kthyer në një tjetër fushë beteje për rivalitetin e tyre – me Belerin që bëhet viktimë.
Ekspertët e Ballkanit thonë se Rama mund të përballojë të luajë një lojë të vështirë me Athinën, sepse Berisha është “i padëshirueshëm” në Uashington. Më 19 maj 2021, Sekretari Amerikan i Shtetit, Antony Blinken e tha këtë qartë, për shkak të përfshirjes së Berishës në rastet e korrupsionit. Madje, sipas disa burimeve, Beleri nuk ka vizë për në SHBA.
Rama thotë se gjykata përgjegjëse për çështjen e Belerit është e pavarur. Ajo u krijua në vitin 2019, pas presionit të SHBA për të reformuar sistemin e drejtësisë shqiptare.
Ky është i famshmi SPAK (Struktura e Posaçme Antikorrupsion), e cila përfshin tre organe: Prokurorinë e Posaçme Kundër Korrupsionit, Zyrën e Hetimit Kombëtar dhe Gjykatën e Shkallës së Parë të Posaçme për Korrupsionin dhe Krimin e Organizuar. Më 2 gusht u njoftua se Beleri do të gjykohet për “korrupsion aktiv në zgjedhje” nga Gjykata Speciale e Shkallës së Parë. Prandaj, supozohet se kërkesa e tij e fundit për lirim (e cila do të dëgjohet më 21 gusht) do të refuzohet.
Duhet shtuar se një rol të rëndësishëm në krijimin e SPAK dhe më gjerë në reformën e drejtësisë shqiptare (dhe shpeshherë ishte shënjestër e komenteve kritike nga anti-amerikanët shqiptarë).
Mjafton të thuhet se në faqen e Ambasadës Amerikane ndodhet aktualisht një shpallje për plotësimin e gjashtë vendeve vakante në Këshillin e Lartë Gjyqësor dhe Prokurorinë e Lartë të vendit për të interesuarit.
Rrjedhimisht, Rama po merr rrezikun që është sepse ndoshta mendon se po mbështetet te amerikanët, të cilët e shohin Berishën (dhe Belerin) shumë negativisht.
Një skenar i avancuar, që sheh Belerin të humbasë kryesinë (me ose pa u liruar) dhe më pas zëvendësimin e tij në Himarë nga një grek etnik i “moderuar” jashtë rrethit të influencës së Berishës, është diskutuar në disa kryeqytete dhe mund të materializohet përfundimisht, por tani për tani, Athina këmbëngul për të mbështetur Belerin dhe nuk dëshiron ta miratojë në asnjë rrethanë një propozim të tillë.
