Numri dy në hierarkinë e fuqisë ndërkombëtare në fillim të viteve 1980 Rusia, tani Kina kërcënon të kalojë numrin një, Shtetet e Bashkuara.! Palët po përgatiten për të fituar avantazhin, por me një siguri të reduktuar në rezultat në këto kohë të pasigurta.
Si rregull, bisedimet me palën tjetër kanë shumë për të afruar, por tani për tani ka pak pranim për të.
Periudha 1975-1985 u karakterizua nga riarmatimi bërthamor, përderisa rusët sovjetikë thanë se synonin barazinë me SHBA-në, por amerikanët panë një kurbë që kërcënonte të kalonte të tyren dhe u përgjigjën me riarmatim të intensifikuar. Kërcënimi se do të kalonte shtetin udhëheqës, nëpërmes një mentaliteti klasik në politikën ndërkombëtare është një sfidë e zakonishme që përfundon me luftë.
Palët nuk i besuan njëra-tjetrës dhe të dyja investuan shumë në armë të reja me shpresën për të fituar avantazhe. Por pak ose aspak kishin dobi nga kjo strategji sepse investimet zakonisht anuloheshin nga përgjigja e palës tjetër, dilemë kjo klasike e politikës së sigurisë!
Komisioni Ndërkombëtar për Çarmatimin dhe Sigurinë,Komisioni Palme, pas kryetarit të tij Olof Palme kërkoi një rrugëdalje.
Në vitin 1982, ata lansuan termin "Siguria e përbashkët". Mendimi ishte se në epokën bërthamore, siguria nuk është diçka që mund ta ndërtoni vetë, me riarmatim të njëanshëm. Është diçka që duhet ta ndërtoni së bashku me palën tjetër. Ju nuk ndiheni të sigurt, nëse pala tjetër nuk kontribuon në siguri
Gjatë samitit midis Ronald Reganit dhe Mikhail Gorbachev në Reykjavik në vitin 1986, Gorbaçovi e përdori këtë koncept. Takimi nuk ishte përparimi kryesor për çarmatimin bërthamor që të dy kishin shpresuar, por megjithatë ishte një pikë kthese larg Luftës së Ftohtë.
Politikë për sigurinë e përbashkët ndoqën edhe vendet europiane, në krye me Gjermaninë. Socialdemokrati Egon Bahr kishte qenë një forcë shtytëse në zhvillimin e këtij mendimi, dhe dekadën e ardhshme, një sërë marrëveshjesh të rëndësishme u frymëzuan nga kjo linjë e të menduarit.Më pas erdhën zgjerimet perëndimore drejt lindjes për t'u marrë me anëtarët e rinj, BE-ja paraprakisht thellonte integrimin, por pas rënies së Bashkimit Sovjetik nuk kishte kohë për këtë. Pas shumë dekadash epërsie ruse, vendet e Evropës Lindore kishin një dëshirë të fortë për të vendosur spirancën e tyre civilizuese në Perëndim, sa më shpejt aq më mirë dhe kuptohet që BE-ja do ta pranonte.
Zgjerimi i NATO-s ishte problematik, sepse rusët kishin kundërshtime të forta.
Unë vetë mendova se zgjerimi ishte "një ide jo e mirë , edhe pse i kishte ardhur koha" , e thashë këtë në një intervistë përurimi kur u bëra drejtor i NUPI në 1997. Kishte ardhur koha, sepse rusët nuk kishin forcë të rezistonin. Mendova se ishte një ide e keqe, sepse isha i sigurt se ata do të hakmerreshin sapo të arrinin një epërsi! Kjo ndodhi dhjetë vjet më vonë, kur Putin foli në konferencën vjetore të sigurisë në Mynih.
Më pas gjërat u përkeqësuan, me sulmin e Rusisë ndaj Ukrainës si përfundim provizor. Tani industria ruse e blinduar po ecën me avull të plotë përpara, armët e reja testohen dhe përdorimi i mundshëm i armëve bërthamore është lënë të kuptohet ashtu siç është. NATO po riarmatoset në të gjithë bordin, por edhe në lajmet perëndimore thuhet se armët janë rruga drejt paqes me Rusinë! Kryeministri polak Donald Tusk, ish-kryetar i Këshillit të Ministrave të BE-së, thotë se ne po jetojmë në një epokë të paraluftës.
Sot, NATO qëndron drejt kufijve të Rusisë nga veriu në jug në Evropë dhe SHBA-ja vendos pika mbështetëse ushtarake në shtetet e vijës së frontit në baza dypalëshe. Aleanca është shumë më e fortë se Rusia dhe po forcohet edhe më tej. Ajo po ndodh për qëllime mbrojtëse, pa paraqitur asnjë kërcënim për Rusinë! Udhëheqësit perëndimorë janë të kujdesshëm të theksojnë se NATO është një aleancë mbrojtëse, por problemi është se rusët nuk e besojnë.
Edhe Putini paralajmëron se nuk do të sulmojë vendet e NATO-s. Nuk ka fuqi për këtë, por edhe nuk i besohet. Presidenti Biden thotë se nëse rusët fitojnë në Ukrainë ata do të sulmojnë edhe vende të tjera, kurse shefi suedez i mbrojtjes thotë se vendi duhet të përgatitet për luftë, kurse Putin thotë se kjo është absurditet i plotë. Ne kemi hasur në dilemën shkatërruese të sigurisë ndërkombëtare edhe pse gjatë Luftës së Ftohtë, NATO tha se nuk kishte plane agresive në Lindje, njëjtë u zotua edhe Bashkimi Sovjetik.Të dhënat tregojnë se të dy palët kishin të drejtë, por palët nuk e besonin njëra tjetrën.
Tani po ndërtohen realitete të papajtueshme shoqërore dhe politike, sesa që ishin gjatë Luftës së Ftohtë. Problemi që lind tani është se kur numri dy në hierarkinë e pushtetit kërcënon të kalojë numrin një, duke u shfaqë në një mënyrë tjetër, kjo është sfidë për SHBA-në dhe Kinën, por me një rrezik tjetër, përfshirjen e Europës dhe Rusisë.
SHBA-ja është e interesuar të sjellë aleatët e saj në Evropë, por edhe partneriteti midis Kinës dhe Rusisë synon mundësi të ngjashme për Kinën. Me fjalë të tjera, një luftë në Azinë Lindore mund të përshkallëzohet horizontalisht, domethënë mund të hapen fronte të reja..)
Një arsyetim i tillë ka vazhduar për një kohë të gjatë, por e tëra bëhet lehtësisht spekulative. Tema është shumë e ndjeshme për t'u shpalosur në një dokument të sigurisë ndërkombëtare, sepse sa më i tensionuar të bëhet rivaliteti midis Kinës dhe SHBA-së, dhe sa më afër lidhet Rusia me Kinën dhe Evropa me Amerikën aq më të rëndësishme bëhen strategjia.
Në parim, Kina ndjek një politikë fitim/dhe vetëm fitim në fushën ekonomike ashtu edhe në atë të politikës së sigurisë. Fjalimi kryesor i Xi në konferencën mbi ndërtimin e besimit në Azinë Lindore në 2014 u hoq nga raporti i Komisionit Palme. Në jugun global, ku Kina është një nga më të mirat, linja e të menduarit ka mbështetje në shumë qarqe.
Megjithatë, në praktikë, politika e Kinës në rajonin e saj është e gabuar, sepse kundër Tajvanit dhe në Detin e Kinës Jugore është fuqia ajo që ka rëndësi. Në Lindjen e Mesme, shtetet e Gjirit kanë kuptuar se promovimi i sigurisë së tyre presupozon që edhe Irani të ndihet më i sigurt, por kjo diktohet nga rrethanat dhe vështirë se është një rezultat i ndonjë mendimi parimor. Në pjesën tonë të botës, njerëzit betohen për të kundërtën. Rusët kanë humbur rrugën në Ukrainë dhe duhet të gjunjëzohen me forcë ushtarake dhe sanksione. Ata janë të dënuar me të drejtë dhe të sanksionuar nga shoqëria e mirë, por jo gjithmonë me aq mençuri. Si rregull, biseda me palën tjetër ka shumë për të ofruar, por tani ka pak pranim për të. Të thuash se rusët gjithashtu kanë interesa legjitime të sigurisë është e dyshimtë. Mendimi është se armët, sanksionet dhe bojkotet janë rruga drejt paqes.
Pastaj ka disa që mendojnë ndryshe, me sa duket janë shumë, ndërsa realitetet e reja ushtarake dhe politike po hyjnë në punë nga palët!
Tani, si në vitet 1980, mund të bëhet e nevojshme të koordinohemi me fqinjin tonë në lindje dhe të kuptojmë se siguria jonë varet nga ndihma e sigurt e rusëve.
Kjo është një rrugë e gjatë për t'u pikturuar, por është në drejtimin që duhet të mendojmë për t'i dhënë fund luftës.
