Ndërsa liderët mblidhen në Vilnius për samitin e NATO-s këtë javë, një gjë që nuk do të jetë në rendin e ditës është emërimi i një shefi të ri për të pasuar Jens Stoltenberg në fund të vitit.
Kjo për shkak se mandati i norvegjezit është zgjatur me një vit tjetër për herë të dytë, pavarësisht se ai kishte njoftuar më parë synimin e tij për t’u larguar.
Shefi i ardhshëm i NATO-s tani ka të ngjarë të emërohet në vitin 2024, kur zgjedhjet evropiane do të shkaktojnë një riorganizim të posteve kryesore të BE-së.
Dhe kjo mund të komplikojë më tej aktin balancues politik të emërimit të një pasuesi, vlerësohet në një shkrim të Euronews.
Sipas shkrimit, shumë udhëheqës evropianë thuhet se janë në linjë për këtë rol, duke përfshirë presidenten e Komisionit të BE-së Ursula von der Leyen.
Por interesat politike dhe preferencat personale nënkuptojnë se zgjedhja e shefit të ardhshëm të NATO-s do të testojë aftësinë e aleancës për kompromis.
Një vendim i ngarkuar politikisht
Roli i shefit të NATO-s caktohet përmes diskutimeve diplomatike joformale ndërmjet shteteve anëtare dhe historikisht është mbajtur nga një evropian.
Ndërsa shefi ushtarak, Komandanti Suprem i Aleatëve në Evropë, ka qenë gjithmonë një amerikan.
Dhe ndërkohë që lufta në tokën evropiane vazhdon, roli mbart përgjegjësi dhe peshë të rëndësishme politike.
“Kërkimi për një sekretar të ri të përgjithshëm nuk është një proces konkurrues, është një proces politik”, mendon Bruno Lété, bashkëpunëtor i lartë në fondin gjerman Marshall.
“Duhet të merren parasysh një sërë interesash nga shtetet anëtare. Dhe shtetet anëtare po luftojnë me njëri-tjetrin në korridoret diplomatike për të vendosur preferencat e tyre për kandidatët në skenën e përparme”.
“Mandati i zgjatur i tij [Stoltenberg] ka të ngjarë të na thotë se NATO nuk ishte e bashkuar se kush mund të bëhej sekretari i përgjithshëm i ardhshëm. Dhe kjo përçarje është diçka për t’u shqetësuar”, vlerëson ai.
Sipas shkrimit të Euronews, presidenti francez Emmanuel Macron thuhet se heziton të pranojë një kandidat jo anëtar të BE-së.
Ai do të mbështetej te shefi i ri i NATO-s për të përmbushur vizionin e tij për ‘autonominë strategjike’, një BE që është më pak e varur nga SHBA për sigurinë e saj ushtarake.
Por ndërsa roli vendoset me konsensus, miratimi i Uashingtonit është thelbësor. Çdo kandidat duhet të miratohet nga presidenti i SHBA-së.
E parashtruar nga kryeministri Rishi Sunak, kandidatura e Sekretarit Britanik të Mbrojtjes, Ben Wallace thuhet se u bllokua nga presidenti Joe Biden pasi Mbretëria e Bashkuar njoftoi planet për të trajnuar pilotët ukrainas në aeroplanët F-16 të prodhimit amerikan pa konsultim me SHBA-në.
Wallace ishte gjithashtu më parë një ushtar në Irlandën e Veriut gjatë trazirave, një çështje “emocionale” për Joe Biden duke pasur parasysh prejardhjen e tij irlandeze.
Ndërkohë thekson Euronews, raportet e fundit sugjerojnë se Biden favorizon presidenten e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen.
Si një ish-ministre gjermane e mbrojtjes, ajo do të sillte përvojën përkatëse dhe një historik në sigurimin e mbështetjes unanime për Ukrainën.
Zgjedhjet evropiane të vitit 2024 do të zhvillohen disa muaj para përfundimit të mandatit të Stoltenberg.
Nëse von der Leyen vendos të mos kandidojë për postin e lartë të Komisionit ose nuk arrin të sigurojë mbështetjen e shumicës në Parlamentin Evropian, ajo mund të shfaqet si zëvendësuesja natyrale.
Por sipas Lété, disa vende anëtare të NATO-s kanë shprehur kundërshtim të fortë ndaj von der Leyen për shkak të performancës së saj të mëparshme si ministre e mbrojtjes.
Sidoqoftë, Von der Leyen do të shënonte gjithashtu një “argument plus” për shtetet anëtare që bëjnë thirrje që aleanca të emërojë një pasardhëse femër.
Udhëheqëse të tjera gra që do të zëvendësonin Stoltenberg me sa duket nuk kanë arritur të bindin udhëheqësit.
Në qershor, kryeministrja daneze Mette Frederiksen u gjend në atë që dukej si një intervistë pune nga Biden dhe kreu i CIA-s gjatë një udhëtimi në Uashington.
Danimarka shihet si një avokate e fortë për mbështetjen e NATO-s për Ukrainën pa bagazhin politik të vendeve që shtrihen në krahun lindor.
Por buxheti ushtarak i vendit, me 1.38% të PBB-së, është shumë nën pragun prej 2% të NATO-s.
Kryeministrja e Lituanisë Ingrida Šimonyte dhe kryeministrja e Estonisë, Kaja Kallas janë gjithashtu pretendentë të përfolur.
Por një udhëheqës nga një shtet lindor mund të rrezikojë të ndezë tensionet me Rusinë.
Kallas është një kritike e hapur e Kremlinit, që e ka shtyrë vazhdimisht Brukselin të vendosë sanksione më të ashpra ndaj Rusisë.
I qetë, i ftohtë, i qëndrueshëm
Stoltenberg është i vlerësuar kur bëhet fjalë për udhëheqjen “e ftohtë” në kohë krize.
Një ish i dërguar i OKB-së për klimën dhe kryeministër i Norvegjisë, ai është një diplomat me përvojë dhe ndërmjetës me përvojë.
Ai ishte gjithashtu një aktivist kundër luftës në rininë e tij dhe ka pranuar se ka gjuajtur me gurë në Ambasadën e SHBA-së në shenjë proteste kundër luftës së Vietnamit në vitet 1970.
Ai e ka mbajtur me sukses aleancën të bashkuar gjatë një prej kërcënimeve më të mëdha të sigurisë në historinë e saj, pavarësisht pikëpamjeve të ndryshme për shtrirjen e mbështetjes së aleancës për Ukrainën.
“NATO ka nevojë shumë për përvojën e tij”, mendon Lété.
Para pushtimit të Ukrainës, ai gjithashtu u përball me sukses me rebelimin brenda aleancës së tij, nga kërcënimet e Donald Trump për t’u tërhequr deri te Macron që akuzoi aleancën për “vdekje truri”.
Dhe ndërsa në samitin e Vilnius-it nuk do të zhvillohen diskutime për një pasardhës të mundshëm, liderët padyshim do të jenë në kërkim të një kandidati që mund të mbështesë unitetin e aleancës gjatë kohërave të luftës.
I pyetur në shkurt se çfarë këshille do t’i jepte pasardhësit të tij, Stoltenberg u përgjigj: “Për të mbajtur Evropën dhe Amerikën e Veriut së bashku”.
