Nëse shikojmë përmes prizmit të përparimit ekzistues teknologjik dhe mjekësor, mund të ndihemi optimistë për prosperitetin e njerëzimit në të ardhmen, por nëse gërmojmë më thellë, shumë shpejt na bëhet e qartë se suksesi dhe mbijetesa e njerëzve si specie në këtë planeti nuk është aspak i garantuar.
Hulumtimi i ri i kryer nga shkencëtarët në Universitetin e Stokholmit të Suedisë ka prodhuar 14 "kurthe evolucionare" të ndryshme në të cilat popullata e botës mund të bjerë, duke rezultuar në fund të fundit në zhdukjen e specieve tona.
Sipas ekipit që qëndron pas studimit, një pjesë e problemit është se ne i kemi siguruar vetes gjithçka që mundemi, dhe pikërisht atë që kemi arritur - suksesi dhe dominimi maksimal mund të rezultojë në pasoja të rrezikshme.
Tani po kalojmë një polikrizë, një nyje krizash të ndryshme, por vërtet të lidhura thellësisht, brenda së cilës kërcënimet e shumta - nga ndryshimet klimatike deri te pandemitë kërcënojnë t'i japin fund Antropocenit.
"Njerëzit janë tepër krijues si specie," thotë antropologu Peter Sogaard Jorgensen nga Universiteti i Stokholmit. "Ne jemi të aftë për risi dhe përshtatje ndaj shumë rrethanave dhe jemi gjithashtu në gjendje të bashkëpunojmë në një shkallë çuditërisht të madhe. Por këto aftësi kanë rezultuar të kenë pasoja të padëshiruara," thotë ai.
Rrugët e vdekura evolucionare globale që kërcënojnë njerëzimin
Nga 14 kurthet e mundshme evolucionare që kërcënojnë njerëzimin, pesë ekspertë i quajnë ato globale.
Këto janë thjeshtime, duke pasur parasysh se sistemet bëhen shumë të specializuara për t'u përshtatur, si bujqësia mono-kulturore, rritja për hir të rritjes, që do të thotë një kërkim i vazhdueshëm për një blerje ose nisje të një linje të re që rrit në mënyrë dramatike të ardhurat dhe është një recetë për fatkeqësi të mundshme, më pas tejkalim, që ndodh kur shfrytëzimi njerëzor i burimeve natyrore tejkalon biokapacitetin e Tokës (më shumë sesa mund të sigurojë Toka), ndarjen (konflikt ndërkombëtar) dhe ngjitjen (sëmundje të ndryshme infektive).
Kurthe teknologjike dhe strukturore
Pesë të tjerat janë etiketuar nga shkencëtarët si kurthe teknologjike. Këto janë lidhja me infrastrukturën (si me lëndët djegëse fosile), ndotja kimike, teknologjia ekzistenciale (si armët bërthamore), autonomia teknologjike (përfshirë inteligjencën artificiale) dhe dezinformata ose informacione të rreme.
Katër të tjerët u quajtën kurthe strukturore nga studiuesit. Këto janë afatshkurtra, mbikonsumimi, shkëputja e biosferës dhe humbja e kapitalit social lokal në një shoqëri ku një botë gjithnjë e më e digjitalizuar prish dhe ndërpret ndërveprimin shoqëror dhe potencialisht kontribuon në ndarje të mëtejshme.
Studiuesit besojnë se 12 nga 14 kërcënimet e listuar për njerëzimin janë tashmë në një fazë mjaft të avancuar. Vetëm autonomia teknologjike dhe humbja e kapitalit social lokal ende nuk janë shndërruar në çështje shqetësuese.
"Kurthet evolucionare janë një koncept i njohur në botën e kafshëve"
Ata theksojnë se ajo që është edhe më alarmante është fakti se ngërçet e sipërpërmendura ndërthuren dhe përforcojnë njëra-tjetrën, duke krijuar një nyje krizash të lidhura thellësisht, çka do të thotë se mund të biem në grackën e më shumë se njërës prej tyre.
“Kurthet evolucionare janë një koncept i njohur në botën e kafshëve”, thotë Jorgensen. “Ashtu si shumë insekte tërhiqen nga drita dhe ky refleks i tyre evolucionar në botën moderne mund t'i vrasë, njerëzimi rrezikon të reagojë ndaj fenomeneve të reja në një mënyrë të keqe dhe të papërshtatshme që do ta dëmtojë atë.
Megjithëse gjithçka duket mjaft e zymtë, studiuesit nuk dorëzohen dhe besojnë se tani është e nevojshme të fillohet një transformim aktiv, jo vetëm për të pranuar që duhet t'i përshtatemi rrjedhës së kohës dhe ngjarjeve, por edhe të bëjmë përpjekje për t'i kthyer gjërat në një drejtim tjetër.
"Ka shpresë se fati i njeriut nuk është shkruar ende"
Si specie, ne mund të jemi dritëshkurtër dhe shkatërrues, por në të njëjtën kohë jemi krijues, novatorë dhe të gatshëm për të bashkëpunuar, theksojnë shkencëtarët suedezë. Sipas tyre, kjo do të thotë se ka shpresë se fati ynë ende nuk është shkruar.
"Secili prej nesh mund të bëjë një gjë shumë të thjeshtë - të angazhohemi më shumë në mbrojtjen e natyrës dhe shoqërisë, duke parë në të njëjtën kohë pasojat pozitive dhe negative globale të veprimeve tona lokale," thotë Jorgensen.
Rezultatet e hulumtimit u botuan në transaksionet filozofike, “Proceedings of the Royal Society of London”, në serinë e Shkencave Biologjike.
