Agoraphobia është një fobi komplekse që shkakton frikë dhe gjendje ankthi. Kjo gjendje nuk kufizohet vetëm në vendet publike, por përfshin edhe frikën e përballjes me situata ku dikush ndihet i prekshëm dhe i frikësuar.
Simptomat
Sipas Manualit Diagnostikues dhe Statistikor të Çrregullimeve Mendore (DSM-V), kriteret diagnostikuese për këtë fobi janë si më poshtë:
Një frikë e madhe e situatave specifike. Për shembull, përdorimi i transportit publik, duke qenë në hapësira të hapura, në vende të mbyllura, në rradhë ose duke qenë në mes të turmave dhe duke qenë larg shtëpisë vetëm. Çelësi i kësaj fobie është frika për të përjetuar një sulm paniku pa mundur të shpëtojë apo të marrë ndihmë.
“Frika nga frika” është emocioni mbizotërues në situatat e agorafobisë. Frika është e shpërpjestuar dhe në krahasim me rrezikun aktual. Ajo manifestohet si frika se mos nuk mund të shpëtojë, humbja e kontrollit, varësia nga të tjerët, distancimi nga të tjerët, mungesa e shpresës, ndjenja e jorealitetit dhe ndarja nga vetë trupi.
Kjo frikë ose ankth manifestohet nëpërmjet simptomave fizike të tilla si dhimbje gjoksi, ndjenjë e mbytjes, marramendje, të fikët, hiperventilim, agjitacion, irritueshmëri, nauze ose parehati të tjera të sistemit tretës, rritje të ritmit të zemrës, djersitje ose dridhje.
Personi i prekur zakonisht në mënyrë aktive shmang situatat agoraphobe, për shkak të frikës së përballjes me vështirësi për të shpëtuar ose për të marrë ndihmë. Nëse përballet me ta, e bën me një shok ose me hajmali dhe me siklet.
Kur lind agorafobia dhe cilat janë shkaqet themelore?
Faktorët që shkaktojnë këtë çrregullim janë interesantë dhe të ndryshëm. Mund t’i grupojmë në tri kategori:
Faktorët gjenetikë: Është treguar se ekziston një komponent gjenetik në agorafobi, me një predispozitë rreth 30%.
Faktorët mjedisorë: Lidhjet me fëmijërinë mund të jenë kyçe. Përvojat e ankthit të ndarjes gjatë atyre viteve të para mund t’i shtyjnë individët të adoptojnë sjellje shmangëse përballë sulmeve të panikut. Përveç kësaj, situatat stresuese dhe traumatike, si humbja e një pune ose e një njeriu të dashur, mund të veprojnë edhe si lehtësuese në fillimin e agorafobisë.
Faktorët e personalitetit: Ndikimi i vëmendjes së përqendruar në ndjesitë trupore luan gjithashtu një rol themelor. Disa njerëz janë të ndjeshëm ndaj ndryshimeve fizike, duke qëndruar vigjilentë ndaj çdo simptome, gjë që rrit ankthin e tyre dhe i bën ata më të prirur të zhvillojnë agorafobi.
Trajtimi
Çelësi për të kapërcyer “frikën e frikës” qëndron në përballimin e saj me vendosmëri. Terapia do të jetë udhërrëfyesi në këtë proces, duke thyer lidhjet midis situatave, vendeve dhe frikës.
Nëpërmjet përvojave perceptuese-korrigjuese, ju do të jeni në gjendje të sfidoni zonat tuaja të sigurisë dhe të zgjeroni kufijtë tuaj. Ju gjithashtu mund të aplikoni teknika relaksimi bazuar në përfaqësimin dhe imagjinatën që janë të dobishme për të menaxhuar simptomat e frikës para ekspozimit ose mendimit të situatës së frikësuar.
