Studiuesit thonë se kanë zbuluar se si ndotja e ajrit çon në kancer, në një zbulim që transformon plotësisht të kuptuarit tonë se si lindin tumoret. Ekipi në Institutin Francis Crick në Londër tregoi se në vend që të shkaktonte dëme, ndotja e ajrit po zgjonte qelizat e vjetra të dëmtuara. Një nga ekspertët kryesorë në botë, Prof Charles Swanton, tha se zbulimi shënoi një "epokë të re". Dhe tani mund të jetë e mundur të zhvillohen ilaçe që ndalojnë formimin e kancerit.
Gjetjet mund të shpjegojnë se si qindra substanca që shkaktojnë kancer veprojnë në trup. Pamja klasike e kancerit fillon me një qelizë të shëndetshme. Ajo fiton gjithnjë e më shumë mutacione në kodin e saj gjenetik, ose ADN-në, derisa të arrijë një pikë kthese. Pastaj bëhet kancer dhe rritet në mënyrë të pakontrolluar.
Por ka probleme me këtë ide: mutacionet kancerogjene gjenden në indet në dukje të shëndetshme dhe shumë substanca të njohura se shkaktojnë kancer - përfshirë ndotjen e ajrit - duket se nuk dëmtojnë ADN-në e njerëzve .
Studiuesit kanë prodhuar prova të një ideje tjetër. Dëmtimi është tashmë aty në ADN-në e qelizës sonë, i kapur ndërsa rritemi dhe plakemi, por diçka duhet të tërheqë shkasin që në fakt e bën atë kanceroze. Zbulimi erdhi nga eksplorimi pse jo duhanpirësit preken nga kanceri i mushkërive. Shumica dërrmuese e kancereve të mushkërive shkaktohen nga pirja e duhanit, por megjithatë, një në 10 raste në Mbretërinë e Bashkuar është për shkak të ndotjes së ajrit . Shkencëtarët Crick u përqendruan në një formë ndotjeje të quajtur grimca 2.5 (e njohur si PM2.5), e cila është shumë më e vogël se diametri i qimeve të njeriut.
Nëpërmjet një sërë eksperimentesh të detajuara në njerëz dhe kafshë, ata treguan:
Vendet me nivele më të larta të ndotjes së ajrit kishin më shumë kancer të mushkërive që nuk shkaktoheshin nga pirja e duhanit
Frymëmarrja në PM2.5 çon në lëshimin e një alarmi kimik - interleukin-1-beta - në mushkëri.
Kjo shkakton inflamacion dhe aktivizon qelizat në mushkëri për të ndihmuar në riparimin e çdo dëmtimi
Por rreth një në çdo 600,000 qeliza në mushkëritë e një 50-vjeçari tashmë përmban mutacione potencialisht kancerogjene.
Këto fitohen me kalimin e moshës, por duken plotësisht të shëndetshme derisa të aktivizohen nga alarmi kimik dhe të bëhen kancerogjene
Më e rëndësishmja, studiuesit ishin në gjendje të ndalonin formimin e kancerit tek minjtë e ekspozuar ndaj ndotjes së ajrit duke përdorur një ilaç që bllokon sinjalin e alarmit.
Rezultatet janë një zbulim i dyfishtë, si për të kuptuar ndikimin e ndotjes së ajrit, ashtu edhe për bazat se si prekemi nga kanceri.
Dr Emilia Lim, një nga studiuesit e Crick, tha se njerëzit që nuk kishin pirë kurrë duhan, por kishin kancer të mushkërive shpesh nuk e kishin idenë pse.
"Për t'u dhënë atyre disa të dhëna se si kjo mund të funksionojë është me të vërtetë, me të vërtetë e rëndësishme," tha ajo.
"Është super e rëndësishme - 99% e njerëzve në botë jetojnë në vende ku ndotja e ajrit tejkalon udhëzimet e OBSH-së, kështu që me të vërtetë ndikon të gjithë ne."
Por rezultatet treguan gjithashtu se vetëm mutacionet nuk janë gjithmonë të mjaftueshme për të shkaktuar kancer. Mund të ketë nevojë për një element shtesë.
Prof Swanton tha se ky ishte zbulimi më emocionues që kishte hasur laboratori i tij, pasi ai "në të vërtetë rimendon të kuptuarit tonë se si inicohen tumoret". Ai tha se kjo do të çonte në një "epokë të re" të parandalimit të kancerit molekular.
Ideja për të marrë një pilulë që bllokon kancerin nëse jetoni në një zonë shumë të ndotur nuk është plotësisht fantastike.
Mjekët kanë testuar tashmë një medikament interleukin-1-beta në sëmundjet kardiovaskulare dhe zbuluan se, krejtësisht aksidentalisht , ata ulin rrezikun e kancerit të mushkërive. Gjetjet e fundit po u prezantohen shkencëtarëve në një konferencë të Shoqatës Evropiane për Onkologjinë Mjekësore .
Duke folur për BBC nga konferenca, Prof Swanton tha: "Ndotja është një shembull i bukur, por do të ketë 200 shembuj të tjerë të kësaj gjatë 10 viteve të ardhshme."
Dhe ai tha se ne duhej të rimendonim se si edhe pirja e duhanit shkakton kancer - a është vetëm dëmtimi i njohur i ADN-së i shkaktuar nga kimikatet në duhan apo tymi gjithashtu shkakton inflamacion?
Çuditërisht, ideja se ADN-ja e mutuar nuk është e mjaftueshme dhe kanceret kanë nevojë për një nxitës tjetër për t'u rritur, u propozua për herë të parë nga shkencëtari Isaac Berenblum në 1947 . "Filozofikisht, është magjepsëse. Këta biologë të jashtëzakonshëm e kanë bërë këtë punë 75 vjet më parë dhe kryesisht është injoruar," tha Dr Lim.
Michelle Mitchell, shefe ekzekutive e Cancer Research UK, theksoi se “duhani mbetet shkaku më i madh i kancerit të mushkërive”.
Por ajo shtoi: "Shkenca, e cila kërkon vite punë të mundimshme, po ndryshon të menduarit tonë rreth zhvillimit të kancerit. Tani kemi një kuptim shumë më të mirë të forcave shtytëse pas kancerit të mushkërive."
