Në 1642, lundërtari holandez me përvojë Abel Tasman u bind se kishte një kontinent të madh në hemisferën jugore dhe u nis në një mision për ta gjetur atë.
Në atë kohë, kjo pjesë e globit ishte ende misterioze për evropianët, por ata besonin se duhet të kishte një masë të madhe tokësore në zonë, e quajtur fillimisht Terra Australis, për të kontribuar në ekuilibrin e kontinenteve në hemisferën veriore.
Më 14 gusht, Tasman lundroi me dy anije të vogla nga Xhakarta e Indonezisë dhe u drejtua fillimisht në perëndim, më pas në jug, më pas në lindje dhe në fund përfundoi në ishullin jugor (Zelanda e Re). Atje ai takoi maorët, gjë që nuk shkoi shumë mirë për ekuipazhin e tij. Ditën e dytë pasi mbërritën në ishull, një grup vendasish morën një kanu dhe sulmuan varkën e tyre që mbante mesazhe midis dy anijeve, duke vrarë katër anëtarë të ekuipazhit.
Më vonë evropianët hodhën topa në 11 kanu të tjera, por nuk dihet nëse dhe në çfarë mase u shkaktuan dëme maorëve. Dhe ky ishte fundi i misionit të tij, Tasman e quajti këtë zonë Moordenaers Bay dhe lundroi në shtëpi disa javë më vonë pa shkelur në atë ishull të panjohur. Ai nuk u kthye në shtëpi nga udhëtimi i kthimit.
Australia dihej tashmë në atë kohë, por nuk dihej që Tasman kishte të drejtë gjatë gjithë kohës dhe se ndoshta kishte hasur në një kontinent krejtësisht të ri.
Në vitin 2017, një grup gjeologësh bënë tituj në shumë media - ata zbuluan Zelandën. Është një kontinent i madh prej 4.9 milionë kilometrash katrorë, që është rreth gjashtë herë më i madh se Madagaskari.
Më pas shkencëtarët njoftuan se kishin zbuluar kontinentin e tetë, i cili është më i vogli dhe më i riu ndër vëllezërit e tij. Problemi i vetëm është se 94% e masës së saj është nën ujë dhe vetëm disa nga majat apo ishujt e saj, si Zelanda e Re, burojnë nga thellësitë e oqeanit.
Por historia nuk mbaron me kaq. Kanë kaluar katër vjet nga zbulimi i tyre dhe ky kontinent i tetë është ende aq enigmatik sa ishte në fillim. Ne ende nuk e dimë se çfarë sekretesh ai mban nën ujë. Ne nuk e dimë nëse ka pasur jetë atje apo sa kohë ka qenë kontinenti nën ujë.
Nëse Zelanda e Re mund të provonte se ishte pjesë e një kontinenti më të madh, ajo mund të rriste territorin e saj me gjashtë herë. Prandaj, papritmas u shfaqën fonde të mëdha për të financuar kërkimin e kontinentit të humbur, shkruan BBC.
Dëshmi të forta të ekzistencës së Zelandës u siguruan nga të dhënat satelitore që hartuan shtratin e detit duke përdorur teknologji të veçantë. Të dhënat tregojnë se Zelanda është qartë e dukshme si një masë e deformuar që është pothuajse aq e madhe sa Australia.
Zelanda fillimisht ishte pjesë e superkontinentit të lashtë Gondwana, i cili u formua rreth 550 milionë vjet më parë.
“105 milionë vjet më parë, për shkak të një procesi që ende nuk e kuptojmë plotësisht, Zelanda filloi të tërhiqej”, tha gjeologu Andy Tulloch.
Korja kontinentale është zakonisht rreth 40 km e thellë dhe shumë më e trashë se ajo oqeanike. Ndërsa u nda, Zelanda u shtri dhe korja e saj u bë më e hollë dhe tani qëndron në rreth 20 km. Në fund, ky kontinent kishte një kore aq të hollë sa u fundos dhe u zhduk nën det.
Pavarësisht se është nën ujë, gjeologët ende besojnë se është një kontinent për shkak të llojeve të shkëmbinjve që shtrihen aty. Korja kontinentale zakonisht përbëhet nga shkëmbinj magmatikë, metamorfikë dhe sedimentarë (si graniti dhe guri gëlqeror), ndërsa fundi i oqeanit kryesisht përbëhet nga shkëmbinj magmatikë, siç është bazalt.
Por Zelanda mbart me vete shumë të panjohura të tjera. Për shembull, ende nuk është e qartë pse nuk u shpërbë në mikrokontinente të vogla për shkak të kores së saj të hollë. Nuk dihet gjithashtu se kur përfundoi saktësisht nën sipërfaqen e oqeanit dhe nëse ka qenë ndonjëherë në historinë e tij një kontinent "i thatë".
Sigurisht, një nga misteret kryesore është pyetja nëse ka pasur ndonjëherë jetë në atë kontinent. Për shkak të klimës së butë, Gondwana kishte një gamë të gjerë të florës dhe faunës, dhe në një kohë mbi të jetonin edhe titanosaurët.
Debati për jetën në Zelandë nxitet më shumë nga zogu kivi i Zelandës së Re - i cili nuk mund të fluturojë, ka qime dhe pendët e të cilit duken si flokë. Kushëriri i tij më i afërt është zogu gjigant i fildishtë, i cili fshihej në pyjet e Madagaskarit deri rreth 800 vjet më parë.
Shkencëtarët spekulojnë se të dy zogjtë evoluuan nga një paraardhës i përbashkët që jetonte në Gondwana, që do të thoshte se Zelanda ishte ende mbi nivelin e detit për disa kohë. Në vitin 2017, ekspertët shpuan deri në 1250 metra në shtratin e detit në gjashtë vende. Bërthamat që ata mblodhën përmbanin polen nga bimët tokësore, si dhe spore dhe predha organizmash që jetonin në dete të ngrohtë e të cekët.
Por gjeofizikani Rupert Sutherland i Universitetit të Viktorias konsideroi se si ky kontinent do të mbetet ende mister.
"Është mjaft e vështirë të eksplorosh Zelandën kur është 2 kilometra nën nivelin e oqeanit dhe duhet të marrësh mostra 500 metra nën dyshemenë e detit. Është vërtet e vështirë të studiosh një kontinent të tillë. Duhet shumë kohë, para dhe përpjekje," tha Sutherland.
