Besimin për gjykim të drejtë në Maqedoninë e Veriut e kanë humbur 2/3 e qytetarëve, ose 65.7% e tyre, dhe vetëm 19.3% besojnë në të kundërtën, ndërsa për gati ¾ e qytetarëve ligji nuk vlen njësoj për të gjithë, tregon sondazhi i fundit nga Instituti për Hulumtime Politike. Ky sondazh ka treguar edhe dallimet e mendimeve të etnive. Derisa tek maqedonasit besimi në gjyqësor është shumë i ulët me vetëm 14.8%, tek shqiptarët kjo shifër arrin deri në 32.7%, ndërsa të mendimit se Maqedonia e Veriut nuk mund të gjykoj drejtë janë 73.2% e maqedonasve dhe vetëm 42% e shqiptarëve. Përqindja e lartë është edhe sa i përket mungesës së zbatimit të ligjit, pasi për 73.9% e të anketuarve, ligji në Maqedoninë e Veriut është “për dikë nënë e për dikë njerkë”.
Duke krahasuar me sondazhin e para 4 viteve të kryer nga IHP vërehet se nuk ka ndonjë ndryshim të theksuar të mendimit, edhe pse ekziston një rritje e lehtë e numrit të qytetarëve të cilët besojnë se ligji në Maqedoninë e Veriut nuk zbatohet njëjtë për të gjithë.
Analiza e strukturës etnike edhe këtë herë ka treguar që shqiptarët janë më optimist sa i përket zbatimit të ligjit me 51%, për dallim nga 81.8% e maqedonasit që nuk besojnë në zbatim të njëjtë të ligjit. Për drejtësi selektive janë shprehur mbi 90% e të anketuarve në rajonin e Vardarit dhe atë Lindor, dhe vetëm 60% e rajonit të Pollogut.
Shifrat janë shqetësuese edhe sa i përket efikasitetit të gjyqësorit, pasi 70.9% nuk besojnë se Maqedonia e Veriut ka gjyqësor efikas dhe vetëm 16.4% e perceptojnë si efikas. Edhe për këtë çështje anketa e IHP-së nga viti 2019 tregon se ka rritje të numrit të qytetarëve të cilët nuk besojnë në efikasitetin e gjyqësorit. Pavarësisht se diferenca mes dy sondazheve është e ulët, dallim i madh është vërejtur në perceptimet mes etnive, shqiptarëve (46%), dhe maqedonasve (80%). Në përgjithësi, besimi në sistemin e drejtësisë është shumë i ulët (24%), e diku afër janë edhe shifrat sa i përket besimit në prokurori, pasi 67% e të anketuarve nuk i besojnë as prokurorisë, dhe vetëm 25% kanë besim në të. Besim të ulët gëzon edhe Avokati i Popullit me vetëm 35%. 75.3% janë të mendimit se gjyqësori në Maqedoninë e Veriut nuk është i pavarur, ndërsa 11% mendojnë se ai po i reziston ndikimeve të jashtme.
Nëse në vitin 2019 më pak se 60% e qytetarëve kanë besuar se gjyqësori nuk është i pavarur, sot kjo shifër shkon në mbi 75%, që tregon se për këtë çështje ka edhe rritje të numrit, por edhe dallime mes etnive, shqiptarët (52.9%), maqedonasit (83%). Hulumtimi u realizua nga 1 deri më 4 shkurt 2023 me gjithsej 1115 të anketuar.
