Autoritetet sllovake akuzuan një burrë të enjten për tentativën për të vrarë kryeministrin populist Robert Fico, duke thënë se i dyshuari veproi i vetëm në një sulm të motivuar politikisht që nxori në pah polarizimin ekstrem që ka kapluar vendin e vogël të Evropës Qendrore.
Fico, 59 vjeç, ishte në gjendje të rëndë, por të qëndrueshme një ditë pasi u qëllua disa herë në stomak, tha një zyrtar i spitalit. Presidenti i zgjedhur Peter Pellegrini tha se ai foli me Fico në spital, por konfirmoi se gjendja e tij "mbetet shumë e rëndë".
Tentativa për vrasje ka tronditur kombin dhe ka bërë jehonë në të gjithë kontinentin javë përpara zgjedhjeve evropiane. Ndërkohë që presidentja Zuzana Caputova u bëri thirrje të gjithëve që të shfrytëzojnë rastin për të hequr dorën e vitriolit që ka karakterizuar debatin politik, disa ministra të qeverisë vunë në shënjestër mediat e Sllovakisë për kontributin në atmosferën e përçarë.
Ministri i Brendshëm Matus Sutaj Estok u kërkoi gazetarëve të "reflektonin" se si i kishin mbuluar politikat e Ficos. Ai iu referua të dyshuarit - i cili u akuzua për vrasje me paramendim - si një "ujk i vetmuar" që nuk i përkiste asnjë grupi politik, megjithëse ai tha se vetë sulmi ishte i motivuar politikisht.
Fico i njohur për qëndrimet pro-ruse, anti-amerikane
Fico ka qenë prej kohësh një figurë përçarëse në Sllovaki dhe më gjerë, dhe kthimi i tij në pushtet vitin e kaluar me një mesazh pro-rus, anti-amerikan çoi në shqetësime edhe më të mëdha midis anëtarëve të Bashkimit Evropian dhe NATO-s se ai do të braktiste pro-perëndimin e vendit të tij. kursi - veçanërisht për Ukrainën. Në fillim të pushtimit rus, Sllovakia ishte një nga mbështetësit më të vendosur të Ukrainës, por Fico ndaloi dërgesat e armëve për fqinjin kur erdhi në pushtet.
Qeveria e Fico-s ka bërë gjithashtu përpjekje për të riparuar transmetimin publik - një veprim që kritikët thanë se do të rezultonte në kontrollin e plotë të qeverisë mbi televizionin dhe radion publike. Kjo së bashku me planet e tij për të amenduar kodin penal për të eliminuar një prokuror të posaçëm kundër ryshfetit kanë bërë që kundërshtarët të shqetësohen se Fico do ta çojë Sllovakinë në një rrugë më autokratike.
Motivi i të dyshuarit: Pakënaqësia me disa politika të Ficos
Policia sllovake ka dhënë pak informacion mbi identitetin e të dyshuarit. Por raportet e pakonfirmuara të medias sugjeruan se ai ishte një pensionist 71-vjeçar, i cili njihej si poet amator dhe mund të ketë punuar më parë si roje sigurie në një qendër tregtare në jugperëndim të vendit.
Në një konferencë shtypi të enjten pas një takimi të Këshillit të Sigurimit të Sllovakisë, ministrat e qeverisë dhanë më shumë detaje rreth këtij njeriu, duke mos e përmendur ende emrin e tij.
Estok tha se vetë njeriu përmendi pakënaqësinë e tij me disa nga politikat e Ficos si motivim për sulmin. Ministri tha se zgjedhjet presidenciale në pranverë nxitën sulmin dhe se i dyshuari kishte marrë pjesë në një protestë të fundit antiqeveritare.
“Mund t’ju konfirmoj se arsyeja për një vrasje me paramendim të motivuar politikisht, në tentativë është siç tha vetë i dyshuari: informacionet mediatike që ai kishte në dispozicion”, tha ai. "Unë mendoj se secili prej jush mund të reflektojë në mënyrën se si e prezantoi atë."
Në të njëjtën konferencë për shtyp, zëvendëskryeministri Robert Kaliňák fajësoi gjithashtu mediat për tensionet në vend.
Apel për sllovakët që të kapërcejnë dallimet politike
Thelbi i këtyre komenteve qëndronte në kontrast me një konferencë shtypi më herët gjatë ditës, kur presidenti në largim dhe ai i ardhshëm i vendit - rivalët politikë - u shfaqën së bashku në një apel që sllovakët të kapërcenin dallimet e tyre politike gjithnjë e më të tensionuara.
"Le të dalim nga rrethi vicioz i urrejtjes dhe akuzave të ndërsjella," tha Caputova, presidentja në largim dhe një rival i Ficos. "Ajo që ndodhi dje ishte një akt individual. Por atmosfera e tensionuar e urrejtjes ishte puna jonë kolektive."
Pellegrini, presidenti i zgjedhur, u bëri thirrje partive politike të pezullojnë ose të zvogëlojnë fushatat e tyre për zgjedhjet evropiane, të cilat do të mbahen më 6-9 qershor.
"Nëse ka diçka që popullit të Sllovakisë i nevojitet urgjentisht sot, kjo është të paktën marrëveshja dhe uniteti bazë midis përfaqësimit politik sllovak. Dhe nëse jo konsensus, atëherë ju lutemi, të paktën mënyra të civilizuara për të diskutuar mes njëri-tjetrit," tha Pelligrini.
Zuzana Eliasova, një banore e kryeqytetit, Bratislava, tha se sulmi ndaj Fico ishte një "tronditje" për kombin dhe një sulm ndaj demokracisë në një kohë kur tensionet politike ishin tashmë të larta.
"Unë besoj se shumë njerëz apo edhe e gjithë shoqëria do të shikojnë në ndërgjegjen e tyre, sepse polarizimi këtu ka qenë i madh në të gjitha pjesët e ndryshme të shoqërisë," tha ajo.
Mjekët i bënë një operacion pesë-orësh Ficos, i cili fillimisht u raportua se ishte në rrezik për jetën, sipas drejtorit të Spitalit F.D. Roosevelt në Banska Bystrica, Miriam Lapunikova. Ai po trajtohet në një repart të kujdesit intensiv.
Pesë të shtëna qëlluan jashtë një qendre kulturore në qytetin Handlova, gati 85 milje në verilindje të kryeqytetit, thanë zyrtarët qeveritarë.
Fico u kthye në pushtet në Sllovaki vitin e kaluar, pasi më parë kishte shërbyer dy herë si kryeministër. Ai dhe partia e tij Smer janë përshkruar më shpesh si populiste të majta, megjithëse është krahasuar edhe me politikanë në të djathtë si kryeministri nacionalist i Hungarisë fqinje, Viktor Orban.
Sulmi "ngjall" dënim nga kritikët dhe aleatët
Dënimi i sulmit erdhi si nga aleatët e Ficos ashtu edhe nga kundërshtarët jashtë vendit. Të mërkurën, presidenti rus Vladimir Putin i dërgoi një mesazh Presidentit Caputova, duke i shprehur mbështetjen e tij dhe duke i uruar kryeministrit një shërim të shpejtë dhe të plotë.
"Ky krim mizor nuk mund të justifikohet," tha Putin në mesazhin e lëshuar nga Kremlini. "Unë e njoh Robert Fico-n si një person të guximshëm dhe me vullnet të fortë. Unë me të vërtetë shpresoj se këto cilësi personale do ta ndihmojnë atë të kapërcejë këtë situatë të vështirë."
Presidenti ukrainas Volodymyr Zelenskyy denoncoi gjithashtu dhunën kundër kreut të qeverisë së një vendi fqinj."Duhet bërë çdo përpjekje për të siguruar që dhuna të mos bëhet normë në asnjë vend, formë apo sferë," tha ai.
Kush është Robert Fico?
Duke e portretizuar kryeministrin e Sllovakisë Robert Fico, kryegazeta The New York Times, shkruan : Robert Fico, 59 vjeç, ka luajtur një rol kyç në politikën sllovake në vitet që kur fitoi pavarësinë në 1993 dhe ka shërbyer si kryeministër më gjatë se çdo lider tjetër, në Sllovakinë post/komuniste.
Sllovakia, një vend pa dalje në det me rreth 5 milionë banorë fitoi pavarësinë pas të ashtuquajturit "Revolucioni i Kadifenjtë", kur një seri protestash popullore dhe jo të dhunshme në 1989 kundër Partisë Komuniste në atë që në atë kohë, ishte ende në atë që quhej Çeko/sllovakia. Atë vit, ra dhe Muri i Berlinit , pushteti komunist në pjesën më të madhe të Evropës Lindore u shemb dhe Lufta e Ftohtë në fakt përfundoi.
Z. Fico, shkruan NYT, i cili kishte qenë anëtar i Partisë Komuniste gjatë kohës që ishte në pushtet, me rënjen e komunizimit, themeloi partinë Smer në fund të viteve 1990. Ai fitoi të parën nga tre mandatet e tij si kryeministër në vitin 2006, duke shërbyer për katër vjet përpara se të shkonte në opozitë pasi koalicioni i tij humbi zgjedhjet. Z. Fico u kthye në pushtet në vitin 2012, por dha dorëheqjen si kryeministër në korrik 2018 pas demonstratave masive për vrasjen e një gazetari, Jan Kuciak, dhe të fejuarës së tij, Martina Kusnirova, e cila kishte zbuluar korrupsionin në qeveri. Protestat, që tronditën vendin, ishin më të mëdhatë që janë parë që nga Revolucioni Kadife në Sllovakinë post komuniste; Demonstruesit kërkuan dorëheqjen e qeverisë dhe zgjedhje të reja.
Sllovakia renditet lart në vlerësimet e pavarura për lirinë e shtypit, por protestuesit kishin kërkuar gjithashtu ndryshime më të thella në vendin që kishte mbikëqyrur zoti Fico.
Partia Smer e cila përfaqëson të majtën politike, ka përqafuar gjithnjë e më shumë pikëpamjet e krahut të djathtë për emigracionin dhe çështjet kulturore. Pjesa më e madhe e diskutimeve ndërkombëtare të udhëheqjes së zotit Fico në vitet e fundit është fokusuar në lidhjet e tij me Presidentin Vladimir Putin të Rusisë dhe me kryeministrin Viktor Orban të Hungarisë, fqinji jugor i Sllovakisë. Ashtu si zoti Orban, z. Fico ka qenë një kritik i vendosur i Bashkimit Evropian.
Pas zgjedhjeve parlamentare vjeshtën e kaluar, zoti Fico filloi mandatin e tij të tretë si kryeministër, më pas iu nënshtrua një operacioni në zemër . Megjithëse ai doli fitues për të formuar qeverinë iu deshë një koalicion pasi partia e tij Serm siguroi rreth 23 për qind të votave, pasi kishte bërë fushatë kundër sanksioneve që u vendosën ndaj Rusisë pasi pushtimi i saj në shkallë të plotë të Ukrainës pushtim ky që filloi në shkurt 2022. Një nga slloganet e tij pro ruse në vendin e tij sihte se : "Asnjë paket me aramatime dhe municione të Sllovakisë nuk duhet të dërgohet në Ukrainë" , u kishte thënë ai votuesve.
Ky qëndrim, në një vend ku ndjenjat pro-ruse kishin qenë historikisht domethënëse, e shqetësoi BE-në. liderët në Bruksel, të cilët thanë se kishin frikë se Sllovakia mund të krijonte një aleancë pro-ruse me zotin Orban dhe, potencialisht, liderin e Italisë, Georgia Meloni, që do të pengonte mbështetjen për Ukrainën në Bashkimin Evropian. Në atë kohë, ajo u pa gjithashtu si një shenjë e erozionit të dukshëm të bllokut pro-ukrainas që Evropa kishte formuar pas pushtimit.
Kontributet ushtarake të Sllovakisë në Ukrainë ishin të papërfillshme në krahasim me vende të tilla si Shtetet e Bashkuara dhe Britania. Por vitin e kaluar ajo u bë një nga disa vende të Bashkimit Evropian në kufijtë e Ukrainës që bllokoi importet e drithit të saj, nga frika se mund të dëmtonte fermerët e Sllovakisë.
Në prill, një aleat i zotit Fico, Peter Pellegrini, fitoi një votë për t'u bërë president i Sllovakisë. Pozicioni është kryesisht ceremonial, por analistët thanë se fitorja e një Presidenti të majt forcoi kontrollin e forcave politike miqësore me Rusinë në Evropën Qendrore, të zotit Fico, duke qenë se zoti Pellegrini ahstu si kryeministri kundërshtoi dhënien e ndihmës ushtarake dhe financiare për Ukrainën.
Simbas The New York Times, z. Fico lindi më 15 shtator 1964, në një familje të klasës punëtore në qytetin Topolcany në rajonin Nitra të asaj që sot është Sllovakia. Ai u diplomua në vitin 1986 nga Universiteti Comenius i Bratislavës, ku mori një diplomë juridike, sipas faqes së internetit të qeverisë sllovake. Ai mori një doktoraturë në Institutin e Shtetit dhe Ligjit në Akademinë e Shkencave Sllovake dhe shërbeu në ushtri nga 1986 deri në 1987.
Z. Fico ka studiuar në Shtetet e Bashkuara, Britani, Finlandë, Belgjikë dhe Francë, i specializuar në të drejtat e njeriut dhe ligjin penal, sipas faqes së internetit të qeverisë. Ai u martua me Svetlana Ficova, juriste dhe profesoreshë dhe kanë një djalë. Raportet e lajmeve në Sllovaki thonë se çifti është ndarë.
