Nga Irani në Hollywood, nga futbolli te teknologjia, ky vit u formësua nga personalitete të fuqishme. Disa na frymëzuan, disa ndonjëherë na mërzitnin. Televizioni publik francez France24 ka veçuar dhjetë prej tyre në rishikimin e tij.
Mohamadi është një aktiviste iraniane e cila u nderua me Çmimin Nobel për Paqe këtë vit për "luftën e saj kundër shtypjes së grave në Iran" dhe avokimin e saj për "të drejtat e njeriut dhe lirinë për të gjithë".
Kjo gazetare luajti një rol kyç në lëvizjen iraniane "Gratë, jeta, liria" e nisur pas vdekjes së Mahsa Amini në paraburgimin e Teheranit në shtator 2022. Lëvizja mbron heqjen e mbajtjes së detyrueshme të hixhabit dhe një sërë formash të tjera të diskriminimit ndaj grave në Iran.
Mohammadi ndodhet në burg në Evin që nga viti 2021, por vazhdon të luftojë kundër “regjimit fetar tiranik dhe mizogjen”.
Çmimin në Oslo e pranuan në emër të nënës dy fëmijët e saj, të cilët ndodhen në mërgim në Francë që nga viti 2015.
Donald Tusk
Kryeministri i ri polak mori pushtetin pas tetë vitesh qeverisje nga partia konservatore Ligj dhe Drejtësi (PiS), e karakterizuar nga kufizime në të drejtat e grave dhe përplasje me Brukselin për sundimin e ligjit.
Ish-presidenti i Këshillit Evropian njofton se do ta kthejë vendin e tij në rrugën e demokracisë, do të rivendosë rendin ligjor dhe besueshmërinë polake brenda Bashkimit Evropian.
Koalicioni i tij mbron gjithashtu abortin në një vend ku tani lejohet vetëm në rastet e përdhunimit, incestit ose rrezikut për shëndetin e nënës.
Taylor Swift
Kjo këngëtare 34-vjeçare amerikane nuk fshihet nga qendra e vëmendjes. Nga Nashville në Nju Jork, ajo po ndërton një perandori pop me miliona fansa.
Revista “Time” e shpalli atë personin e vitit dhe albumet e saj u ngjitën në top listat amerikane. Që nga shfaqja në skenë në vitin 2006, deri në 13 nga 14 albumet e saj kanë qenë në vendin e parë.
Swift publikoi "The Eras Tour" në tetor, i cili u bë filmi me fitimet më të larta të zhanrit në histori, duke fituar 249.9 milionë dollarë në mbarë botën.
Në shtator, ajo u tregua e ndërgjegjshme politike kur pas një postimi të shkurtër në Instagram, ku ftonte fansat e saj të regjistroheshin për të votuar, në vetëm një ditë u regjistruan 35 mijë votues të rinj.
Skenaristët dhe aktorët e Hollywood-it në grevë
Hollywood-i hyri në grevë në maj 2023. Filloi nga skenaristët, të cilët ishin të pakënaqur me rrogat e tyre dhe disa muaj më vonë iu bashkuan edhe aktorët.
Greva e tillë më e madhe që nga viti 1960 paralizoi industrinë e filmit për disa muaj, duke i kushtuar ekonomisë amerikane të paktën gjashtë miliardë dollarë.
Në qendër të protestës ishte frika se kompanitë e prodhimit do të përdornin inteligjencën artificiale për të gjeneruar skenarë ose për të kopjuar zërat dhe imazhet e aktorëve pa kompensim. Me mbështetjen e madhe të publikut, në shtator ata arritën një marrëveshje për rritjen e pagave dhe mbrojtjen nga përdorimi i inteligjencës artificiale.
Elon Musk
Multimiliarderi është një figurë edhe më e diskutueshme se më parë. Me një pasuri prej 250 miliardë dollarësh, Musk ka ambicie për të pushtuar hapësirën, trafikun, por edhe rrjetet sociale.
Në korrik, Twitter e riemëroi blerjen e tij të re X, dhe që nga ardhja e tij, kompania ka kaluar nëpër një periudhë të trazuar pushimesh masive, konflikte me BE-në për dezinformimin dhe rënien e të ardhurave nga reklamat.
Kompania SpaceX e Musk është vendimtare në mbrojtjen e Ukrainës kundër një pushtimi rus për shkak të sistemit satelitor Starlink që i siguron asaj një lidhje interneti.
SpaceX gjithashtu ka bërë përparim në projektin Starship Rocket, i cili mund të revolucionarizojë udhëtimin në hapësirë, pavarësisht dy lëshimeve të dështuara në vitin e ardhshëm.
Jennifer Hermoso
Deri këtë verë, Hermoso ishte i njohur vetëm për entuziastët e futbollit. Por vala e mbështetjes që mori pas finales së botërorit për femra e ktheu atë në një simbol.
Teksa po merrte medaljen për kampionen e botës, Luis Rubiales, asokohe president i Federatës Spanjolle të Futbollit, papritur e puthi në gojë. Fotoja bëri xhiron e botës dhe shkaktoi zemërim, dhe Rubiales u largua nga pozicioni i tij me një aktakuzë për ngacmim seksual dhe një ndalim tre-vjeçar nga futbolli.
Mortaza Behbudi
Ky gazetar afgan, një luftëtar për lirinë e shprehjes, e kaloi pjesën më të madhe të vitit pas hekurave për të bërë punën e tij.
Gjithçka filloi më 7 janar, kur talebanët e arrestuan në Kabul me akuzën se ishte spiun. Gjatë nëntë muajve të paraburgimit, ai dhunohej çdo ditë dhe kërcënohej me vdekje.
Reporterët pa Kufij (RSF) dhe komiteti mbështetës i krijuar nga gruaja e tij Aleksandra Mostova bënë gjithçka për ta liruar atë, gjë që më në fund ndodhi më 18 tetor.
Rajan Barnavi
Më 21 maj, Barnawi u bë gruaja e parë saudite në Stacionin Ndërkombëtar të Hapësirës.
Një eksperte në biomjekësi, ajo ia kushtoi misionin e saj dhjetëditor kërkimit të kancerit. Arritja e saj është simbolikisht e rëndësishme për Arabinë Saudite, ku liritë e grave janë të kufizuara.
Sam Altman
Drejtori i OpenAI, kompania që qëndron pas ChatGPT, është një nga emrat më të shquar në botën e zhvillimit të inteligjencës artificiale.
Altman lansoi gjithashtu Worldcoin, një kriptomonedhë e re që përdor syrin e njeriut për identifikim.
Ashtu si Musk, me të cilin themeloi OpenAI në 2015, ambiciet e tij të mëdha dhe ndonjëherë metodat e diskutueshme kanë tërhequr kritika nga një pjesë e publikut.
Disa e akuzojnë atë se e vendos sigurinë përpara inovacionit. Ai u kërkoi ligjvënësve amerikanë të krijojnë rregullore të mirë menduara që përqafojnë potencialin e inteligjencës artificiale, por në të njëjtën kohë minimizojnë rrezikun që ajo të mbizotërojë njerëzimin.
Barbie
Kukulla e famshme plastike 29 centimetra e gjatë, e krijuar në vitin 1959, bëri një rikthim të madh këtë vit me filmin me të njëjtin emër me Margot Robbie dhe Ryan Gosling.
Në kinema që nga korriku, filmi ka qenë një sukses mes kritikëve dhe audiencës. Ajo u vlerësua për skenarin inovativ, aktrimin e mirë dhe mesazhin feminist.
Në këtë proces, regjisorja Greta Gerwig u bë gruaja e parë, filmi i së cilës fitoi më shumë se një miliard dollarë.
