Serbia nuk ndalet duke provokuar për destabilizim të Kosovës, por edhe gjithë rajonit. Të shtunën u mblodh i ashtuquajturi “kuvendi gjithëserb” në Beograd, ku udhëheqës të Serbisë dhe të entitetit serb të Bosnjës, Republika Sërpska, bënë thirrje për unitetin e serbëve në të gjithë rajonin.
Ai u organizua nën sloganin “Një popull, një kuvend - Serbia dhe Sërpska” dhe prodhoi të ashtuquajturën Deklaratë për mbrojtjen e të drejtave kombëtare dhe politike dhe të ardhmërisë së përbashkët të popullit serb.
Presidenti serb, Aleksandar Vuçiq, tha se gjuha e deklaratës është zgjedhur me kujdes dhe se ajo fokusohet te Kosova, merr parasysh Marrëveshjen e Dejtonit që i dha fund luftës në Bosnje në vitet ’90 dhe nuk e përmend ndarjen e Bosnjës.
Ai, megjithatë, shtoi se Serbia “nuk do ta braktisë kurrë Republikën Sërpska”.
Ndaj këtij, “Kuvendi” ka reaguar kryesuesi i Presidencës së Bosnjës e Hercegovinës, Denis Beqiroviq, i cili e ka konsideruar projekt të rrezikshtëm të presidentit të Serbisë, Aleksandar Vuçiq, i cili lidhet drejtpërdrejt me përpjekjet e Rusisë për të destabilizuar Evropën Juglindore dhe për të larguar vëmendjen nga agresioni i saj në Ukrainë.
Beqiroviq tha se “kuvendi gjithëserb” kërcënon bashkëpunimin paqësor dhe të barabartë midis shteteve evropiane.
“Një skenar i tillë i përshtatet vetëm Rusisë së [Vladimir] Putinit dhe për këtë arsye nuk është rastësi që zyrtarët më të lartë rusë e kanë përkrahur publikisht mbajtjen e ‘kuvendit gjithëserb’”, deklaroi Beqiroviq.
Ndaj, “Kuvendit gjithëserb” ka reaguar edhe Kosova, por edhe ambasadori amerikan në Kosovë, Jeff Hovenier që ka shprehur shqetësimin e tij.
“Ne shprehim shqetësimin tonë për një deklaratë të një Kuvendi panserb që thotë se Kosova është në njëfarë mënyre e kam harruar shprehjen që kanë përdorur më duket ‘pjesë e pandarë e Serbisë”, ka thënë ai.
Hovenier e ka bërë të qartë se ku nuk është qëndrimi i ShBA-së dhe partnerët, dhe që pavarësia e Kosovës nuk debatohet.
“Mund të them vetëm këtë se ky nuk është qëndrimi i vendit tim apo i partnerëve. E kemi njohur Kosovën, si vend të pavarur sovran, demokratik dhe kjo s’është për debat, e as nuk do të rinegociohet, duhet të pranohet dhe të kremtohet. Dhe duhet të jetë pjesë e suksesit të rajonit bashkërisht. Dhe përkundër atyre shprehjeve revanshiste, asgjë nuk do të bëhet”, ka thënë Hovenieri.
Për këtë “Kuvend” , ka folur në një prononcim për “Bota sot” edhe eksperti i njohur amerikan për Ballkanin në Universitetin Johns Hopkins, Daniel Serwer, ku ka përmendur edhe përgjigjet e kundërta të ambasadave amerikane në Sarajevë dhe Beograd.
“Deklarata për mbrojtjen e të drejtave kombëtare dhe politike dhe të ardhmes së përbashkët të popullit serb, është ajo që thotë se është produkt i një përpjekjeje për të institucionalizuar institucionet pan-serbe në një Kuvend (që do të mblidhet çdo dy vjet) dhe një Këshill Kombëtar të Popullit Serb. Kuvendi përfshin përfaqësues të diasporës së gjerë serbe. Por Këshilli përbëhet nga zyrtarë nga Republika e Serbisë (Beograd) dhe entiteti boshnjak Republika Srpska (me seli në Banja Luka). Qëllimi i bashkëpunimit të tyre është përcaktuar: Kuvendi Pan-Serb rekomandon që institucionet e Republikës së Serbisë dhe Republikës së Serbisë të veprojnë të bashkuara dhe të koordinuara dhe të bëjnë përpjekje për të ndalur asimilimin e serbëve në vendet e rajonit, si dhe në mbarë botën. Asambleja gjithashtu njeh Kishën Ortodokse Serbe si një shtyllë të "identitetit kombëtar, kulturor dhe shpirtëror". Ajo mbështet Serbinë në përpjekjet për të ruajtur sovranitetin dhe integritetin e saj territorial, duke e shpallur Kosovën dhe Metohinë “të patjetërsueshme”. Asambleja kërkon gjithashtu rikthimin në Bosnje ndaj marrëveshjeve të paqes të Dejtonit siç janë nënshkruar. Kjo do të thotë pa shumë vendime që Përfaqësuesi i Lartë, parlamenti i Sarajevës dhe asambletë e njësive kanë marrë që nga viti 1995. Deklarata sfidon në mënyrë eksplicite emërimin e Përfaqësuesit të Lartë aktual”, shprehet Serwer.
Ai e konsideron këtë “Serbi e Madhe” por me një emër tjetër, gjersa shton se qëllimi i saj është të parandalojë serbët në vendet fqinje (Bosnjë, Mal të Zi dhe Kosovë) që të deklarojnë dhe të veprojnë sipas besnikërisë ndaj vendeve në të cilat jetojnë
“Serbia e Madhe me një emër tjetër! Mund të vazhdoj, por në thelb ky dokument është një manifest për Botën Serbe, apo Serbinë e Madhe. Referencat për diasporën më të gjerë serbe janë një vello e hollë. Shumica e serbëve që jetojnë në Australi tashmë janë "asimiluar". Ata votojnë në zgjedhje atje, shërbejnë në forcat e saj të armatosura dhe institucionet e tjera australiane dhe e përshkruajnë veten si australianë, edhe pse ruajnë identitetin e tyre si serbë. Qëllimi i vërtetë i kësaj deklarate është të parandalojë serbët në vendet fqinje (Bosnjë, Mal të Zi dhe Kosovë) që të deklarojnë dhe të veprojnë sipas besnikërisë ndaj vendeve në të cilat jetojnë. Ky është një parakusht për çdo bashkim të ardhshëm, që është synimi përfundimtar serb. Lajmi i mirë është se dikush mendon se serbët mund të jenë besnikë ndaj vendeve në të cilat jetojnë”, pohon eksperti amerikan.
Serwer ka krahasuar deklaratat e ambasadave amerikane në Sarajevë dhe Beograd, gjersa shton se ambasada amerikane në Prishtinë nuk ka reaguar.
“Deklaratat e ambasadës, një e drejtë dhe një e gabuar! Ambasada e SHBA-së në Sarajevë e kishte të drejtë:…konkluzionet e miratuara në Asamblenë Gjithëserbe në lidhje me Marrëveshjen e Paqes të Dejtonit (PDSH) dhe shtetin e pavarur të Bosnjë dhe Hercegovinës (BiH) janë të rrënjosura në dezinformim ligjor dhe të mbushura me gabime. Ato nuk përbëjnë mbrojtje të Marrëveshjes së Paqes të Dejtonit, siç pretendojnë autorët, por janë një sulm i qëllimshëm ndaj asaj marrëveshjeje dhe institucioneve shtetërore të Bosnjë-Hercegovinës. Kjo është e rrezikshme. Ambasada e SHBA-së në Beograd e ka gabuar. Më është thënë se kjo është ajo që tha ambasadori në përgjigje të një pyetjeje në lidhje me Deklaratën: Fokusi i kujtdo që kujdeset për Serbinë dhe të ardhmen e saj duhet të mbetet në krijimin e një të ardhmeje paqësore dhe të begatë për të gjithë Ballkanin Perëndimor, duke rritur bashkëpunimin rajonal me integrimin në BE si qëllim final. Serbia ka një rol konstruktiv për të luajtur në atë proces dhe ne mirëpresim shembujt e shumtë të liderëve të saj që zotohen ta bëjnë këtë. Ndërsa kjo është e vërtetë, ju nuk do ta dinit se Serbia tashmë po "shqetëson me shpejtësi kursin" për anëtarësim në BE. Nuk kam gjetur një koment nga Ambasada Amerikane në Prishtinë. Ai ri-tëeetoi saktë denoncimin e Sarajevës”, deklaron Serwer.
Tutje, sipas tij, Uashingtoni po përpiqet ta qetësojë Vuçiqin dhe ta djegë Dodikun.
“Cili është pozicioni i vërtetë amerikan? Aktualisht, të dyja janë. Uashingtoni po përpiqet të qetësojë Vuçiçin dhe të djegë Milorad Dodik, Presidentin secesionist të Republikës Srpska. Kjo përpjekje për të bërë dallimin mes tyre nuk ka funksionuar. As nuk do ta bëjë, pasi objektivi i tyre është i njëjtë: Serbia e Madhe, de facto nëse jo de jure. Ambasada në Sarajevë ka thënë vazhdimisht gjërat e duhura për Dodikun, të cilin SHBA e ka sanksionuar. Por në të vërtetë nuk ka bërë asgjë më shumë për të. Uashingtoni duhet të shtrëngojë financat e Republika Srpska sa më shumë që të jetë e mundur. Dhe duke bërë që BE dhe MB të bëjnë të njëjtën gjë. Komplimentet e mia nëse e bëjnë këtë në heshtje”, shton eksperti.
Disa amerikanë, sipas ekspertit Serwer, besojnë se zbutja e Vuçiqit do të funksionojë më mirë sesa kritikimi i tij.
Amerikanë duhet ta lexojnë Vuçiqin si akt të trazirave, thotë Serwer, gjersa shton se ky është paralajmërim me zë të lartë.
“Amerikanët po e qetësojnë Serbinë këto ditë sepse duan që Beogradi të vazhdojë eksportin e municioneve në Ukrainë. Por Serbia po eksporton gjithashtu komponentë elektronikë në Rusi që nevojiten për të prodhuar armë. Beogradi meriton pak merita për të bërë atë që duhet të bëjë, veçanërisht nëse vazhdon të bëjë atë që e di se nuk duhet të bëjë. Disa amerikanë gjithashtu besojnë se zbutja e Vuçiqit do të funksionojë më mirë sesa kritikimi i tij. Nuk di asnjë bazë për këtë besim. Është në kundërshtim me sjelljen e tij në të kaluarën, si dhe me atë të mentorit të tij, Slobodan Millosheviq. Unë kisha shpresuar që kur erdhi për herë të parë në pushtet që Vuçiq të bëhej një demokrat i vërtetë. Por ai i shkatërroi këto shpresa shumë kohë më parë. Amerikanët duhet ta lexojnë Vuçiqin aktin e trazirave, kjo është paralajmërimi i tij me zë të lartë dhe publikisht. Uashingtoni duhet të kundërshtojë financimin e Bankës Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim (BERZH) për Serbinë, nëse ai nuk vendos t'i japë fund pretendimeve irredentiste ndaj Bosnjës, Malit të Zi dhe Kosovës. Amerikanët gjithashtu duhet të lobojnë fort kundër financimit të Bankës Evropiane të Investimeve (EIB) dhe Planit të Rritjes së BE-së, nëse nuk përmbushet ky kusht”, përfundon eksperti.
