-Kur temperaturat dhe lagështia rriten në nivele ekstreme, ajo që ndodh brenda trupit mund të bëhet një betejë për jetë a vdekje e vendosur vetëm nga disa gradë.
Së fundmi, valët e të nxehtit kanë marrë jetë njerëzish në mbarë botën.
Më shumë se 1300 pelegrinë kanë vdekur nga vapa përvëluese në Arabinë Saudite.
Në Greqi të paktën gjashtë turistë kanë humbur jetën nga vala e të nxehtit, ku temperaturat kanë kaluar 40 gradë.
Pjesë të mëdha të SHBA-së, Meksikës dhe Indisë janë gjithashtu tani të prekura nga moti jashtë normales i nxehtë.
Çfarë ndodh në të vërtetë me trupin në nxehtësi ekstreme?
-Hulumtimet e reja tregojnë se pika kritike e rrezikut për sëmundjen dhe vdekjen e shkaktuar nga nxehtësia është disa gradë më e ulët se ajo që ekspertët kanë menduar më parë.
Agjencia e lajmeve AP janë konsultuar me studiuesit që i kanë futur njerëzit në “hot boxes” për të parë se çfarë ndodh me ta.
Temperatura thelbësore e trupit në pushim është zakonisht rreth 37 gradë Celsius.
- Është vetëm 4 gradë larg katastrofës në formën e goditjes nga nxehtësia, thotë Ollie Jay, profesor i nxehtësisë dhe shëndetit në Universitetin e Sidneit në Australi.
Në thelb janë tre lloje të rrezikshmërisë, thekson
Sipas Jay, pra tre mënyra në të cilat nxehtësia mund të marrë jetë.
-E para është goditja nga nxehtësia, ku temperatura e trupit bëhet aq e lartë sa organet dështohen.
- Kur temperatura e trupit rritet shumë, trupi e mbërthen rrjedhën e gjakut drejt lëkurës për t'u ftohur, shpjegon Jay.
Rreziku tjetër i madh në vapë është sforcimi që mund të ketë zemra për ata që kanë sëmundje kardiovaskulare.
Ndërsa gjaku rrjedh në lëkurë për të hequr qafe nxehtësinë, shtypja e gjakut bie, kurse zemra përgjigjet duke u përpjekur të pompojë më shumë gjak për të parandaluar të fikëtit, pra i kërkohet zemrës të bëjë një punë shumë më të madhe se zakonisht, thotë Jay.
-Mënyra e tretë se si nxehtësia shpesh bëhet kërcënuese për jetën është dehidrimi.
– Kur njerëzit djersiten shumë, mund të humbasin aq shumë lëngje sa të rëndohen veshkat, thotë Jay.
Dehidratimi mund të shkaktojë dëmtim të organeve për shkak të mungesës së gjakut, oksigjenit dhe lëndëve ushqyese, të cilat mund të shkaktojnë konvulsione dhe, në rastin më të keq, të çojnë në vdekje, thotë Renee Salas nga departamenti i mjekësisë së urgjencës në Spitalin e Përgjithshëm të Massachusetts.
“Dehidratimi mund të jetë shumë i rrezikshëm dhe potencialisht fatal për këdo nëse përkeqësohet mjaftueshëm, por është veçanërisht i rrezikshëm për ata që janë të sëmurë ose marrin medikamente të caktuara”, thotë Salas.
Nxehtësia mund të ndikojë gjithashtu në tru, përcillet me të menduarit e pa qartë, thonë disa mjekë.
- Një nga simptomat e para kur keni probleme në vapë është se ju ngatërroheni, prandaj nuk ka gjasa që personi që pëson këtë goditje të nxehtësisë, ta kuptojë vetë se çfarë do të ndodhë, thotë Kris Ebi, profesor në shëndetësi dhe klimë. në Universitetin e Uashingtonit.
600 vullnetarë kanë marrë pjesë në kërkime në laboratorin "hot box" të profesorit të fiziologjisë Larry Kenney në Universitetin Shtetëror të Pensilvanisë.
Ai niset nga ajo që quhet "temperatura e llambës së lagësht" në testet e tij, një metodë e përdorur për të gjetur lagështinë relative.
- Në të kaluarën, besohej se trupi do të fillonte të kishte probleme në një temperaturë të lagësht prej 35 gradë, thotë Kenney.
Por hulumtimi i tij tregon se pika e rrezikut është shumë më e ulët - tashmë në një temperaturë të lagësht të llambës prej 30.5 gradë.
Kjo është për të rinjtë e shëndetshëm, kurse për të moshuarit bëhet e rrezikshme në 28 gradë, sipas profesorit.
- Nxehtësia e lagësht vret shumë më tepër njerëz sesa nxehtësia e thatë, thotë Kenney.
Të rinjtë që kanë marrë pjesë në hulumtimin e tij kanë mundur të funksionojnë në temperatura të thata deri në 52 gradë, ndërsa të moshuarit duhet ta hedhin peshqirin në 43 gradë.
Por në të njëjtat teste me lagështi të moderuar ose të lartë, subjektet e testimit duhej të linin vendin në temperatura shumë më të ulëta.
Goditja e nxehtësisë është një emergjencë për personelin e kujdesit shëndetësor i cili do të përpiqet të qetësojë viktimën sa më shpejt të jetë e mundur.
Mënyra më e mirë është t'i zhytni në ujë të ftohtë, por kjo nuk është gjithmonë e disponueshme.
Trajtimi mund të jepet gjithashtu duke i dhënë pacientëve lëngje të freskëta në mënyrë intravenoze, duke i trajtua me dush me ujë të ftohtë ose duke vendosur pako akulli në sqetull dhe në ijë si dhe duke i vendosur në dyshekë ftohës.
Fstëkeqësisht ndonjëherë do të jetë tepër vonë, prandaj edhe quajmë “ vrasësi i heshtur”, sepse nuk duket dramatike ky rrezik tinëzar, thotë Ollie Jay.26.06.2024 07:08/ Mariel Mellingen/ tv2 nyheter
