Atalanta Gorgia - CBS News i bëri debatit të mbrëmshëm 90 minutësh, 10 orë mbasi ai përfundojë një analizë të thellë nga analistët e sạj politik : Arden Farhi, Hunter Woodall, Jui Sarwate, Julia Ingram, Layla Ferris, Laura Doan, James LaPorta, Daniel Klaidman, Alexander Tin, Pete Villasmil, Sierra Sanders. Këtu është kontrolli i fakteve të disa prej deklaratave të bëra nga Presidenti Biden dhe ish-Presidenti Donald Trump gjatë debatit të parë presidencial të vitit 2024, i cili u zhvillua në Atlanta të enjten, më 27 qershor.
Të dy u ngatërruan në tema përfshirë emigracionin, ekonominë, abortin dhe të dhënat përkatëse. Z. Biden dukej se u shter gjatë shumë prej përgjigjeve të tij, thanë ata ndërsa Trumpi ishte më konfindent, edhe kur gaboi, deri sa Biden, edhe me fakte në anën e tij, “ngatërrohej” me vet/veten.
CBS News, që e mbuloi debatin drejtpërdrejt, nxorri disa fakte ashtu siç ndodhën.
Trumpi pretendoi: "ne kishim ekonominë më të madhe në historinë e vendit tonë":
Arden Farhi- Nuk është e vërtet
Trumpi: "Ne kishim ekonominë më të madhe në historinë e vendit tonë. Dhe kurrë nuk kemi bërë kaq mirë. Të gjithë u mahnitën nga kjo. Derisa edhe vendet e tjera na kopjuan ne.”
Detaje: Pretendimi i Trump është i rremë se gjatë presidencës së tij, SHBA-ja kishte ekonominë më të madhe në historinë e vendit, kjo del nga nga shumë metrikat e zakonshme të përdorura për të gjykuar performancën ekonomike. Pretendimi i Trumpit, kërkon të shikohet PBB-ja. Nëse përjashtohet pandemia e vitit 2020, rritja pas inflacionit nën Trumpin ishte mesatarisht 2.49%, sipas shifrave të Bankës Botërore. Kjo është larg nga rritja e PBB-së nën presidentin demokrat Bill Clinton prej 3.88%, sipas të dhënave të Bankës Botërore. Duke përfshirë periudhën kohore pas përhapjes së COVID, kjo mesatare bie në 1.18%.
Pretendimi i Trumpit se është nga Presidentët më të mirë, është gjithashtu i pa kontest kur krahasohet me figurat historike. Rritja midis viteve 1962 dhe 1966 varionte nga 4,4% në 6,6%. Në vitet 1950 dhe 1951, GDP varionte midis 8.7% dhe 8%, tha Hunter Woodall,
Sipas zotit Biden, rritja vjetore e PBB-së është mesatarisht 3.4%, sipas Associated Press.
*Një version i mëparshëm i këtij kontrolli të fakteve i keqdeklaroi shifrat e Bankës Botërore për rritjen pas inflacionit nën Trumpin në 2.65%, në vend të 2.49% dhe 1.45%, në vend të 1.18%, dhe gjithashtu rrumbullakosi numrin e rritjes për Clinton.
Kjo duhej update : Papunësia
Pretendimi i Trumpit ishte gjithashtu i rremë edhe kur vlerësohet niveli i papunësisë. Në shkurt 2020, një muaj përpara se pandemia e COVID të prekte ekonominë, shkalla e papunësisë ishte 3.5% - që ishte më e ulëta që nga dhjetori 1969 - por jo më e ulëta nga ndonjëherë. Kur mbaroi mandati i Trumpit, shkalla e papunësisë ishte 6.3%.
Në vitin 1953, shkalla e papunësisë ra deri në 2.5%. Sipas zotit Biden, shkalla e papunësisë është 4%, sipas të dhënave më të fundit të majit 2024.
Në janar 2023 dhe përsëri në prill 2023, shkalla e papunësisë ishte 3.4%, më e ulët se muaji më i mirë gjatë mandatit të Trump.
Performanca e tregut të aksioneve
Më 19 janar 2021, mesatarja e aksioneve S&P 500 u mbyll në 67.8% më lart se ku kishte qenë një ditë përpara se Trumpi të inaugurohej në 2017.
Sipas Investopedia, në fund të mandatit të parë të Presidentit Barack Obama, S&P u mbyll 84.5% më i lartë. Për më tepër, S&P fitoi 79% gjatë mandatit të parë të Presidentit Bill Clinton dhe 70% gjatë mandatit të parë të Presidentit Dwight Eisenhower. Deri më tani, nën Presidentin Biden, S&P 500 është rritur pothuajse 40%, sipas llogaritjeve të 13 qershorit, thanë Laura Doan dhe Hunter Woodall
Biden pretendoi se ai është i vetmi president në këtë shekull që nuk ka trupa që vdesin askund në botë: E rreme
Biden: "Unë jam i vetmi president në këtë shekull që nuk ka asnjë - këtë dekadë - që nuk ka trupa që vdesin askund në botë."
Detaje: Të paktën 16 anëtarë të shërbimit amerikan kanë vdekur ndërsa shërbenin jashtë SHBA gjatë presidencës së zotit Biden. Trembëdhjetë anëtarë të shërbimit amerikan vdiqën në një sulm në aeroportin e Kabulit në Afganistan në gusht 2021. Tre ushtarë u vranë në një sulm në Jordani në janar të këtij viti, tha Layla Ferris
Detaje nga James LaPorta dhe Sierra Sanders: Anëtarët aktualë dhe ish-anëtarë të shërbimit ushtarak amerikan i kanë detajuar CBS News disa raste kur Trump bëri komente përçmuese për anëtarët e ushtrisë amerikane që u kapën ose u vranë, duke përfshirë referimin ndaj të vdekurve të luftës amerikane në Varrezat Amerikane Aisle-Marne në Francë në 2018 si “humbës” dhe “pinjollë”.
Një zyrtar i lartë i Departamentit të Mbrojtjes dhe një ish-oficer i Trupave Detare të SHBA-së me njohuri të drejtpërdrejta të asaj që u tha, detajoi se si Trumpi tha se nuk donte të vizitonte varrezat sepse ishte "e mbushur me humbës". Këto llogari u mbështetën në mënyrë të pavarur nga dy zyrtarë të tjerë - një ish oficer i lartë i ushtrisë amerikane dhe një ish-oficer i lartë i Korpusit Detar të SHBA-së.
Në një bisedë tjetër gjatë udhëtimit, Trump iu referua 1800 marinsave që vdiqën në betejën e Luftës së Parë Botërore në Belleau Wood si "pinjoll" për t'u vrarë. Atlantic ishte i pari që raportoi komentet e Trump në 2020. Ish-shefi i tij i shtabit John Kelly më vonë konfirmoi për CNN thelbin e asaj që Trump kishte thënë.
Camilo Montoya-Galvez : Biden pretendoi se 40% më pak njerëz po kalojnë kufirin ilegalisht, pra është më mirë se kur Trumpi ishte në detyrë: Pjesërisht e vërtetë
Biden: "E kam ndryshuar në një mënyrë që tani ju jeni në një situatë ku ka 40% më pak njerëz që kalojnë kufirin ilegalisht; është më mirë se kur ai la detyrën."
Detaje: Që kur zoti Biden lëshoi një shpallje që ndalonte shumicën e migrantëve nga azili në kufirin SHBA-Meksikë në fillim të qershorit, kalimet ilegale atje kanë rënë. Në javën e kaluar, kalimet ditore të paligjshme të kufirit kanë qenë mesatarisht rreth 2,000, sipas të dhënave të brendshme të Departamentit të Sigurisë Kombëtare të marra nga CBS News. Kjo është një rënie prej 47% nga mesatarja ditore prej 3,800 në maj.
Gjatë kulmit të rritjes së migracionit me të cilin u përball administrata Trump në vitin 2019, Patrulla Kufitare regjistroi mesatarisht 4,300 kalime të paligjshme ditore, tregojnë të dhënat e qeverisë. Por ka pasur muaj gjatë pandemisë Covid-19 kur administrata Trump kishte mesatarisht më pak se 2,000 kalime të paligjshme kufitare.
Nga Camilo Montoya-Galvez : Trumpi pretendon se emigrantët vijnë në SHBA dhe "vrasin qytetarët tanë në një nivel që nuk e kemi parë kurrë më parë": Nuk është e vërtet
Trump: "Njerëzit po vijnë dhe po vrasin qytetarët tanë në një nivel siç nuk e kemi parë kurrë më parë."
Detaje: Disa emigrantë që besohet se kanë hyrë në SHBA përgjatë kufirit jugor në vitet e fundit janë akuzuar për vrasje dhe krime të tjera të tmerrshme në pjesë të ndryshme të vendit. Ata përfshijnë të dyshuarin për vrasjen e profilit të lartë të studentit të infermierisë në Gorgia, Laken Riley.
Por ndërsa të dhënat për këtë pyetje nuk janë gjithëpërfshirëse, studimet e disponueshme kanë zbuluar se emigrantët që jetojnë në vend në mënyrë të paligjshme nuk kryejnë krime në një shkallë më të lartë se amerikanët e lindur në vend.
Statistikat e qeverisë tregojnë gjithashtu se një pjesë shumë e vogël e migrantëve të përpunuar nga Patrulla Kufitare kanë të dhëna kriminale në SHBA ose vende të tjera që ndajnë informacione me zyrtarët amerikanë.
Nga Julia Ingram dhe Jui Sarwate : Në lidhje me COVID-in, Trump pretendon se më shumë njerëz vdiqën nën administratën e Biden sesa të tij: E vërtetë, por ka nevojë për kontekst
Trumpi: "Mos harroni, më shumë njerëz vdiqën nën administratën e tij - edhe pse ne e kishim rregulluar atë - më shumë njerëz vdiqën nën administratën e tij sesa administrata jonë, dhe ne ishim pikërisht në mes të saj, diçka që shumë njerëzve nuk e pëlqen Por (Biden) kishte shumë më tepër njerëz që vdisnin në administratën e tij”.
Detaje: Më shumë se 460,000 njerëz kishin vdekur nga COVID-19 deri në fund të javës që Biden u inaugurua në 2021, ndërsa më shumë se 725,000 kanë vdekur në tre vitet që nga ajo kohë, sipas të dhënave nga CDC. Megjithatë, hulumtimi ka zbuluar se numërimi i vdekjeve nga COVID-19, veçanërisht në ditët e para të pandemisë, ka të ngjarë të jetë nën numërat.
Nga Laura Doan dhe Daniel Klaidman: Në diskutimin e abortit, Trump pretendon se ish-guvernatori i Virxhinias, një demokrat, mbështeti vrasjen e foshnjave: Jo e vërtet
Trump: "Nëse shikoni ish-guvernatorin e Virxhinias, ai ishte i gatshëm ta bënte këtë - ai tha 'ne do ta lëmë fëmijën mënjanë dhe do të përcaktojmë se çfarë do të bëjmë me foshnjën'... do të thotë ne" do të vrasë fëmijën."
Detaje: Në një intervistë radiofonike të vitit 2019, guvernatori i atëhershëm i Virxhinias Ralph Northam, duke diskutuar për abortet e vonshme, trajtoi një skenar hipotetik në të cilin një fetus ishte deformuar rëndë ose nuk ishte ndryshe i zbatueshëm. Ai tha, "foshnja do të lindte, foshnja do të mbahej me kujdes, foshnja do të ringjallet nëse kjo është ajo që nëna dhe familja do të dëshironin."
Northam nuk tha se fetusi duhet hequr. Vrasja e një foshnjeje të porsalindur - ose vrasja e foshnjave - është e paligjshme në çdo shtet, dhe asnjë shtet i vetëm nuk po përpiqet ta ndryshojë këtë.
Nga Hunter Woodall, Jui Sarwate:Trumpi pretendoi se Biden "shkoi pas" kundërshtarit të tij politik në çështjen e "heshtjes së parave" në Nju Jork për ta dëmtuar atë: E pavertetueshme.
Trumpi: “(Biden) në thelb e ndoqi kundërshtarin e tij politik (Trumpin) sepse mendoi se do të më dëmtonte mua, por kur publiku mësoi për këto raste, sepse ata e kuptojnë më mirë se ai, unë mblodha më shumë para dhe më shumë përkrahje , sepse ai(Biden) nuk e ka idenë se çfarë janë këto raste, por kur amerikanët mësuan të vërteten për këto raste, e dini se çfarë ndodhi, shifrat e anketave të mia u rritën shumë."
Detaje: Nuk ka juridiksion federal mbi një çështje shtetërore. Zyra e Prokurorit të Qarkut të Manhatanit është një ent i veçantë nga Departamenti i Drejtësisë i SHBA. Departamenti nuk mbikëqyr punën e zyrës së Manhattan D.A., nuk miraton vendimet e tij të tarifimit dhe nuk gjykon çështjet e D.A.
Nga Pete Villasmil : Trumpi pretendoi se ka ulur çmimet e insulinës për të moshuarit: Nuk është e vërtet
Trumpi: "Unë jam ai që u hoqa insulinën të moshuarve. Unë u kujdesa për të moshuarit."
Detaje: Gjatë kohës së Trump si president, Medicare krijoi një program vullnetar në vitin 2020 midis disa planeve dhe prodhuesve të insulinës që ranë dakord të kufizojnë kostot nga xhepi për insulinën në 35 dollarë në muaj. Rreth gjysma e planeve të Medicare Advantage ose të pavarura të barnave me recetë përfunduan duke marrë pjesë deri në vitin 2021.
David Ricks, CEO i prodhuesit të ilaçeve të insulinës Eli Lilly, ka marrë meritën për fillimin e idesë me zyrtarët e administratës Trump, në një seancë dëgjimore në Kongres dhe në një intervistë. Në të njëjtën intervistë me STAT, Seema Verma, ish-shefi i agjencisë Medicare në administratën Trump, i dha Ricks meritën për këtë: "Ai është një hero i pakënduar. Ai ishte në fakt truri i gjithë kësaj."
Medicare i dha fund politikës në vitin 2023, pasi zoti Biden nënshkroi në ligj Aktin e Reduktimit të Inflacionit, i cili kufizoi kostot e insulinës për përfituesit e Medicare – jo vetëm për pjesën e planeve që marrin pjesë në program. Ligji kufizoi kostot e insulinës në të njëjtën shumë prej 35 dollarë në muaj.
Nga Alexander Tin dhe Hunter Woodall : Trumpi pretendoi se Biden dëshiron kufij të hapur: E pa vertetuar
Trumpi: "Ai dëshiron kufij të hapur. Ai dëshiron që vendi ynë ose të shkatërrohet ose dëshiron t'i marrë ata njerëz si votues".
Detaje: Kur mori detyrën, zoti Biden ndryshoi politika të shumta imigracioni të epokës së Trumpit, duke përfshirë një program që kërkonte që migrantët të prisnin seancat e tyre për azil në Meksikë. Patrulla Kufitare e SHBA ka raportuar gjithashtu një numër rekord të kapjes së emigrantëve përgjatë kufirit jugor gjatë presidencës së zotit Biden. Por zoti Biden kurrë nuk ka miratuar apo zbatuar një politikë "kufijsh të hapur".
Në fakt, zoti Biden ka përqafuar disa politika kufitare kufizuese që pasqyrojnë rregullat e miratuara nga paraardhësi i tij. Në vitin 2023, administrata e tij publikoi një rregullore që skualifikonte migrantët nga azili nëse kalonin në vend ilegalisht pasi nuk kishin kërkuar mbrojtje në një vend të tretë.
Në fillim të këtij muaji, zoti Biden miratoi një politikë edhe më të rreptë: një deklaratë që ka mbyllur pjesërisht përpunimin e azilit përgjatë kufirit. Administrata e tij ka kryer gjithashtu mbi 4 milionë dëbime, dëbime dhe kthime të emigrantëve që nga viti 2021, sipas të dhënave të qeverisë.
Vetëm qytetarët amerikanë mund të votojnë në zgjedhjet federale. Shumica e atyre që kalojnë në SHBA ilegalisht nuk janë në rrugën drejt statusit të përhershëm ligjor, e lëre më shtetësisë. Edhe ata që aplikojnë dhe fitojnë azil – një proces që zakonisht kërkon vite për të përfunduar – duhet të presin pesë vjet si rezidentë të përhershëm të SHBA-së përpara se të aplikojnë për shtetësinë amerikane. Nuk ka asnjë provë që sugjeron se politika kufitare e administratës Biden bazohet në dëshirën për të kthyer emigrantët në votues.
Nga Camilo Montoya-Galvez : Biden pretendon se Trump dëshiron të heqë qafe Sigurimet Shoqërore: Është False
Biden “(Trumpi) dëshiron të heqë qafe sigurimet shoqërore. Ai mendon se ka shumë për të shkurtuar sigurimet shoqërore. Ai donte të shkurtonte Sigurimet Sociale dhe Medicare, të dyja më pak.”
Detaje: Trumpi ka thënë vazhdimisht se do të përpiqet të mbrojë Medicare dhe Sigurimet Sociale. Trumpi tha në një postim socialë të 21 marsit se ai nuk do të lejonte "në asnjë rrethanë" që Sigurimet Shoqërore "të prekeshin" nëse do të ishte president. Trumpi kishte thënë në një intervistë në CNBC më 11 mars se "kam shumë që mund të bëjë për sa i përket "shkurtimit" të shpenzimeve nën Sigurimet Shoqërore. Zoti Biden tha se komentet ishin prova që Trumpi synonte të bënte shkurtime në programe, por një zëdhënës i fushatës së Trumpit tha se Trumpi po i referohej "prerjes së mbeturinave dhe mashtrimit", jo të drejtave të sigurimeve shoqërore.
Nga Layla Ferris dhe Julia Ingram Trumpi pretendoi se Biden ka "deficitin më të madh" në historinë e SHBA: e pa kontekst
Trumpi: “Por ai (Bideni) ka deficitin më të madh në historinë e vendit tonë”.
Detaje: Deficiti kombëtar ishte më i madhi që kishte qenë në mbi dy dekada nën administrimin e Trumpit, jo të zotit Biden, sipas të dhënave nga Thesari i SHBA. Deficiti arriti kulmin në vitin fiskal 2020 në 3.13 trilion dollarë dhe ra në 1.7 trilion dollarë deri në fund të vitit fiskal 2023.
Në pjesën më të madhe, debati i sotëm nuk zbuloi asgjë të re për atë që Bideni dhe Trumpi mendojnë për çështjet kryesore nga ekonomia, imigracioni, politika e jashtme dhe të drejtat riprodhuese.
Secili kandidat përsëriti pozicionet që ata i kanë mbrojtur shumë herë në qendër të fushatës.
Në vend të kësaj, ata u përqëndruan kryesisht në kritikimin e të dhënave të kaluara të njëri-tjetrit dhe lobimin e sulmeve personale.
Presidenti demokrat Joe Biden dhe rivali i tij republikan Donald Trump kritikuan njëri-tjetrin mbi çështjen e ekonomisë, abortin, imigracionin dhe politikën e jashtme gjatë mandateve të tyre në debatin e tyre të enjten, duke u dhënë votuesve një mundësi për të parë krah për krah kandidatët më të moshuar presidencialë në historinë e Shteteve të Bashkuara.
Presidenti Biden fliste me zë të ngjirur dhe ngatërroi fjalët në disa raste gjatë debatit, ndërsa zoti Trump e goditi atë me kritika të njëpasnjëshme, që përfshinin disa gjëra të pavërteta që i ka thënë shpesh, duke përfshirë pretendimet se emigrantët kanë sjellë një valë krimi dhe se demokratët mbështesin vrasjen e foshnjave.
Joe Biden dhe Donald Trump bënë një numër gabimesh faktike në fillim të debatit të enjten në Atlanta.
Presidenti Biden e filloi debatin me një gafë, duke pretenduar se kishte krijuar 15,000 vende pune. Numri i saktë është më shumë se 15 milionë vende të reja pune gjatë mandatit të tij, një nëvlerësim dramatik nga një kandidat, që po përpiqet të rifitojë besimin e votuesve në aftësitë e tij për të udhëhequr ekonominë e vendit. Bideni tha gjithashtu se "një dozë e insulinës kushton 15 dollarë tani, në krahasim me 400 dollarë." Por kostoja e insulinës për amerikanët e moshuar, të cilët janë pjesë e programit të sigurimeve shëndetësore të qeverisë, është ulur në 35 dollarë bazuar në ligjin e pakësimit të inflacionit, të cilin Presidenti Biden e nënshkroi në vitin 2022. Kjo ulje e kostos së ilaçit të insulinës hyri në fuqi në vitin 2023, duke detyruar shumicën e kompanive të sigurimeve shëndetësore që ta ulin në 35 dollarë koston e ilaçit.
Trumpi tha se ekonomia amerikane ishte gati të fillonte të paguante borxhin e saj kombëtar përpara pandemisë së Covid-19. Kjo nuk është e vërtetë. Deficiti buxhetor po rritej gjatë mandadit të zoti Trump, sepse shkurtimi i taksave në vitin 2017, një ligj që e ka mbështetur ai, nuk ka ndihmuar në uljen e deficitit ashtu siç kishte premtuar ai. Trumpi trashëgoi një deficit buxhetor prej 585 miliardë dollarësh dhe ai u rrit në 984 miliardë dollarë në 2019, duke shënuar një rritje prej mbi 3 trilionë dollarësh vetëm në 2020 pas fillimit të pandemisë, sipas Zyrës së Menaxhimit të Buxhetit në Shtëpinë e Bardhë.
Presidenit Biden nga mesi i debatit filloi të përqëndrohej në sulmet ndaj Trumpit duke përmendur gjyqin në Nju Jork, në të cilin zoti Trump u shpall fajtor për fshehjen e pagesave për aktoren e filmave pornografikë Stormy Daniel për të mbajtur të fshehur një marrëdhënie seksuale me të. Presidenti Biden e quajti rivalin e tij republikan "një njeri të shpallur fajtor për një krim".
"Krimet për të cilat akuzoheni ende dhe mendoni për të gjitha dënimet civile që keni, sa miliarda dollarë ... dhe dënime civile? Për ngacmimin e një gruaje në publikh ... duke bërë seks me një ylli pornografik ... ndërsa gruaja juaj ishte shtatzënë, për çfarë do të flisnit ju si një “mace rrugice, "tha Biden?
Ish Presidenti Trump u përgjigj duke përmendur gjyqin ndaj djalit të Presidentit Joe Biden, Hunter Biden, në të cilin ai u shpall fajtor për akuzën se ka gënjyer në një formular për blerjen e një arme mbi historinë e përdorimit të drogës.
I pyetur për sulmin ndaj Kapitolit më 6 janar 2021 nga një turmë e mbështetësve të tij, ish-presidenti Trump u përgjigj duke thënë se ai nuk ishte përgjegjës për protestën në Kapitol dhe pretendoi se shumë nga të arrestuarit janë të pafajshëm.
“Ky njeri nuk e kupton aspak demokracinë amerikane”, tha Presidenti Biden në përgjigje të këtyre komenteve të rivalit të tij republikan.
Ish-presidenti Donald Trump u ankua se emigrantët që po hyjnë në vend në mënyrë të paligjshme po strehohen në "hotele luksoze" ndërsa veteranët e ushtrisë sonë janë në rrugë.
Debati ashtu siç pritej, gjithashtu u përqëndrua shumë në çështjen e krimeve të emigrantëve. Trumpi tha gjithashtu se emigrantët po vijnë në Shtetet e Bashkuara nga "institucionet mendore" dhe "azilet". Ai nuk ka dhënë prova për këtë pretendim, të cilin e ka bërë shpesh në tubimet elektorale.
