Shqipëria, nje vend musliman që shpëtoi mijëra hebrenjë (“Das muslimische Land, das Tausende Juden rettete”) ka shkruar sot gazeta prestigjioze gjemrnae “Die Welt” duke bërë fjlaë për bujarin e shqiptare gjatë kohës së nazsimit, transmeton agjencia e lajemeve “Presheva jonë”.
Familja herbreje Johanna Neumann fillimishtz u strehua në një xhami. Në shtatorin e 1943, para se të persekutoheshin nga nazistët, hebrenjtë u larguan për në Shqipëri . Vend i vogël i mbajti ata, sepse banorët e saj përdornin kodin e lashtë të mikpritjes së detyruar.
Një prej tyre ishte edhe Johanna Neumann . Ajo ka lindur në vitin 1930 në Hamburg . Shtatë vjet më vonë , prindërit vendosën të iknin . Me tren, familja arriti në Itali dhe një anije i solli ata më pas në Shqipëri. Në ndërkohë , Mbreti Ahmet Zogu ishte si shumica e subjekteve të tij musliman .
“Ne ishim të mirëpritur me krahë hapur dhe kishim shumë shokë shqiptarë ,” thotë Johanna Neumann që sot jeton në Washington DC.
Madje edhe atëherë , Shqipëria ishte në fakt një protektorat italian , dhe vendi më i prapambetur në Evropë . Ajo nuk kishte hekurudha dhe vetëm disa qindra kilometra rrugë të asfaltuara, lidhjet telegrafike funksiononin me vështirësi përfshirë dhe një pjesë të vogël të shkollave të mesme.
Shqipëria, u bë pas pushtimit italian, pjesë e Perandorisë Italiane, me diktatorin fashit në krye.
Megjithatë , lufta ishte një fatkeqësi . Hitleri ishte i detyruar të vë në jetë jetë ” Operacioni Barbarossa ” veprim kundër Bashkimit Sovjetik dhe kishte pushtuar në prill 1941 me një Blitzkrieg Jugosllavinë dhe Greqinë.
Kosova dhe pjesë të tjera të Jugosllavisë i'u bashkuan Shqipërisë, e cila u bë ” Shqipëria e Madhe ” Apo siq e qujan sot shqiptarët, (shipëria natyrale) nën administrimin italian .
Një virtyt i quajtur ” besa “ (“Eine Tugend namens “besa“)
Pas rënies së Musolinit dhe marrjen së kontrollit nga gjermanët në shtator 1943, Hebrenj që ishin në territorin e Mbretërisë së Shqipërisë mundën të shpëtonin dhe u ndien të të sigurt. Prej rreth 2.000 refugjatë, 300 ishin hebrenj lokale që kanë jetuar në vend.
Por ndryshe nga shtetet e tjera naziste satelitore të tilla si Kroacia , ku përveç serbëve edhe hebrenjve ishin të persekutuar përgjakshëm , ata në Shqipëri mbetën të patrazuar.
Të gjithë shqiptarët u mbështën në “Kanun”, kodin shqiptar të nderit që u miratua gojarisht nga brezi në brez . Në këtë Kod përfshin një virtyt që është thirrur “besa” shqiptare .
Ajo ishte shumë e lehtë për të marrë në një i huaj, dhe kjo përfshinte mbrojtjen e tij nga miku deri edhe në dhënjen e jetës. Kush do të kishte dorëzuar një të huaj në nevojë, do mallkohej si i pandershëm dhe do të anatemohej nga komuniteti.
Në të fundit , pasi gjermanët kishin zëvendësuar administratën italiane ,” Besa” ishte e nevojshme . Së pari , familja Johanna Neumann ishte vendosur në një xhami , atëherë ajo u zhvendos për tu fshehur vend në vende të ndryshme.
Më vonë atë e mori një familje muslimane për të jetuar me të . Ndërsa babai ishte i fshehur në një shtëpi në fermë në fshat , Johana dhe nëna e saj jetonin me vendasit . Kur ushtarët gjermanë erdhën, pronarët kishin një justifikim gati :
” Ne gjithmonë paraqiteshim si pjestarë të familjes , ” thotë Johanna Neumann . Kjo ka ndodhur për shumicën e hebrenjëve. Të tjerët ishin vendosur në spitale apo edhe vende të tjera.
Divizioni SS ” Skanderbeg “ (“Die SS-Division “Skanderbeg”)
Në thelb , Shqipëria në fakti në një pjesë të mëdha të vendit, kontrollohej nga partizanët dhe popullsia i kishte rezistuar tashmë forcat pushtuese italiane. Në zonat ku pushtimi ishte pranuar, ishte ndryshe . Kishte administrata italiane edhe gëzonin një shkallë të caktuar të simpatisë , sepse ajo kishte kryer lidhjen me Mbretërinë shqiptare.
Pas pushtimit gjerman, (SS) rekrutuan jë trupat shqiptare, Divizioni 21 në Mountain Waffen, i quajtur sipas heroit kombëtar shqiptar ” Skënderbej ” që tubonte 6500 ushtarë.
Kështu , Divizioni i shpallur në prill 1944 thuhet se kishte arrestuar 300 hebrenjë në Prishtinë. Në mes të majit dhe qershorit 510 hebrenj,komunistët, partizanët dhe njerëzit e dyshimta ” u arrestuan , prej të cilëve gjysma janë deportuar në kampet naziste të shfarosjes.
Mbi të gjitha SS – shqiptarë të marshonin përpara kundër serbëve në Kosovë.
