Egjipti i lashtë, vendi i mistereve

Ndryshe

Egjipti i lashtë, vendi i mistereve

Më: 14 prill 2014 Në ora: 00:45

​Egjipti i lashte ishte nje qyteterim i lindur ne Afriken Verilindore, i perqendruar pergjate rrjedhes se poshtme te lumit Nil. Qyteterimi egjiptian lulezoi rreth vitit 3150 para eres sone (sipas kronologjise egjiptiane) dhe ishte nje unitet politik i Egjiptit te Siperm dhe atij te Poshte nen pushtetin e faraonit.
Asnje qyteterim tjeter nuk ka terhequr kaq shume imagjinaten e studiuesve dhe laikeve sa Egjipti. Misteret rrethojne origjinen e tij, besimin e tij fetar dhe arkitekturen monumentale me tempuj gjigande, piramidat si dhe sfinkset e panumert. Piramidat egjiptiane jane monumentet me te famshem te lashtesise, te vetmet qe kane mbetur nga shtate mrekullite e botes se lashte.

Fara e qyteterimit egjiptian u mboll pergjate rrjedhes se lumit Nil. Ky lume i bollshem qe rrjedh ne zemer te Afrikes dhe derdhet ne detin Mesdhe ushqeu rritjen dhe zhvillimin e mbreterise faraonike.

Fushat pergjate rrjedhes se Nilit ishin nje magnet per jeten. Ato terhiqnin njerez, kafshe dhe bime ne tabanin e tyre. Ne kohet para-dinastike, gjuetaret nomade u vendosen ne lugine dhe filluan te kultivonin drithera per te siguruar ushqimin e tyre. E pare si nje dhurate nga zoterat, vershimi i pervitshem i ujerave te lumit depozitonte nje balte te pasur me lende ushqyese, duke krijuar kushte ideale per rritjen e grurit, lirit si dhe kulturave te tjera. Projekti i pare i perbashket i kesaj shoqerie ishte ndertimi i kanave te ujitjes per qellime bujqesore.

Dielli ishte hyjnia kryesore qe shfaqej ne qiell duke paraqitur ciklin e perjetshem te lindjes, vdekjes dhe rilindjes. Faraonet shikoheshin si zoter, perfaqesues hyjnore ne toke te cilet siguronin vazhdimesine e jetes. Pas vdekjes ata beheshin te pavdekshem, duke iu bashkuar zoterve ne jeten e pertejme. Egjiptianet besonin gjithashtu se trupat dhe shpirterat e tyre ishin te rendesishem per ekzistencen njerezore si ne jete ashtu edhe ne vdekje. Ceremonite e tyre funerale si mumifikimi dhe varrimi, ishin projektuar per te ndihmuar te vdekurit qe te gjenin rrugen e tyre ne boten e pertejme.

Varret mbusheshin me ushqime, sende personale te nevojshme, artikuj shtepie, thesare, etj, te gjitha domosdoshmerite e jetes, per te siguruar rikthimin e shpirtit ne trup ne menyre qe te vdekurit te mund te jetonin te lumtur me tej.
Varret me te mahnitshme jane piramidat e famshme, te ndertuara si tuma te shenjta ku perendite e para u shfaqen ne historine e krijimit. Keto ishin projekte ambicioze te pabesueshme, strukturat me te medha te ndertuara ndonjehere. Ndertimi i tyre ishte mbikqyrur nga arkitekte dhe inxhiniere shume te afte. Punetoret leviznin blloqet masive pa ndihmen e mjeteve si rrotat, kuaj apo vegla hekuri. Keta punetore duhet te kene qene motivuar nga nje besim i thelle ne hyjnite e udheheqesve te tyre dhe besonin ne pavdekshmerine. Ndoshta ata mendonin se kontributi e ndihma e tyre do te permiresonte te ardhmen e tyre sidomos ne diten e gjykimit ne boten e pertejme.

Piramidat gjidande ishin objektiva terheqes per grabitesit e varreve, plackitjet e te cileve rrezikonin shpresen per jeten e pertejme. Brezat pasardhes te mbreterve i fshehen varret e tyre ne Luginen e Mbreterve ne perpjekje per te shmangur hajdutet. Ne luginen shkretetire, prane kryeqytetit te lashte Teba, qe tani quhet Luxor, ata pergatiten varret e tyre mbreterore duke i vendosur brenda maleve. Pavaresisht perpjekjeve per te fshehur hyrjet, grabitesit ia arriten qe te gjenin varret e tyre duke i plackitur dhe boshatisur thesaret qe gjendeshin brenda.

Nje varr u kursye, gjithsesi: varri i Tutankhamun. Edhe pse vendi i tij u shqetesua dy here nga hajdutet, hyrja mbeti e e fshehur per rreth 3000 vjet. Zbulimi i saj ne vitin 1922 nga arkeologu britanik Howard Carter eshte konsideruar si gjetja me e madhe arkeologjike ne histori. Carter kaloi pjesen e mbetur te jetes se tij duke punuar ne varr, duke i transferuar thesaret ne Kairo dhe duke dokumentuar e studiuar permbajtjen e tyre, perfshire ketu edhe arkivolin dhe masken prej floriri te faraonit. Mumja e Tutankhamun u la ne varr; i vetmi faraon i mbetur ne Luginen e Mbreterve.

Sot arkeologet egjiptiane vazhdojne te bejne zbulime te rendesishme dhe studimet shkencore te mumjeve mbreterore po hedhin nje drite te re ne gjenealogjine e faraoneve. Deshifrimi i hieroglifeve dhe kerkimi rreth jetes se fshatareve akoma kerkojne shume pergjigje lidhur me evoluimin e kultures egjiptiane. Besimi te faraonet la nje pershtypje sikur egjiptianet merreshin shume me vdekjen. Gjithsesi ka tregues te mjaftueshem qe ata ishin shume te lumtur dhe dinin ta shijonin jeten.

Më të lexuarat
Sot mund të lexoni Shfletoni kopertinat